เดือน: สิงหาคม 2019

ในปัจจุบันมหาวิทยาลัยหลายแห่งอยากจะพัฒนาตัวเองเป็น Digital University หลายที่ก็เริ่มทำหลักสูตรออนไลน์ มีความพยายามเรื่องของ MOOC ทั้งนี้สิ่งหนึ่งที่มหาลัยมีความเป็นกังวลเป็นอย่างมากก็คือจำนวนนักศึกษาที่เข้าศึกษาต่อมีจำนวนน้อยลง และเริ่มมองเรื่องของ Digital disruption ว่าอาจส่งผลกระทบต่อแวดวงการศึกษาไปอย่างมาก

แท้จริงแล้วความจำเป็นในการเปลี่ยนแปลงของสถาบันอุดมศึกษามีมากกว่าการที่จะต้องทำ Digitizing หรือที่เรียกว่าการนำระบบดิจิทัลเข้ามาใช้ในภาคการศึกษา เพราะแนวโน้มการศึกษากำลังเปลี่ยนไปอย่างมากตามความต้องการของผู้เรียนและสังคม ดังนั้นสิ่งที่มหาวิทยาลัยจะต้องทำก็คือ Digital transformation ซึ่งมันอาจหมายถึงปรับเปลี่ยนค่านิยม (Value proposition)ของมหาวิทยาลัยให้ตรงกับบริบทที่เปลี่ยนไป อาจต้องปรับเปลี่ยนวิธีการสอน ปรับหลักสูตรรวมถึงการปรับเปลี่ยนองค์กรครั้งใหญ่และสำคัญที่สุดผู้บริหารจะต้องเข้าใจความแตกต่างระหว่างความหมายของ Digitized University และ Digital University

การพัฒนาระบบดิจิทัล (Doing Digital) ไม่เพียงพอกับอุตสาหกรรมที่กำลังถูก Digital Disruption อย่างอุตสาหกรรมการศึกษา ลองคิดง่ายๆถ้าวันนี้เราเป็นผู้จำหน่ายซีดี DVD หรือแม้แต่เทปเพลง ซึ่งแต่ก่อนเราอาจจะเป็นร้านค้าทั่วๆไป แล้วก็เปลี่ยนระบบมาขายออนไลน์มีระบบ E-commerce ซึ่งมันก็การนำระบบดิจิทัลมาใช้ แต่สุดท้ายก็ไม่จะถูก Disrupt อยู่ดีก็เพราะว่าสินค้าที่เราขายนี่มันไม่ตรงกับความต้องการของผู้บริโภคในยุคของเทคโนโลยีที่เปลี่ยนไปแล้ว

มหาวิทยาลัยก็เช่นเดียวกัน เราไม่สามารถจะปรับเปลี่ยนเพียงแต่พัฒนาระบบดิจิทัลโดยไม่ได้สนใจบริบทการเปลี่ยนแปลงของสังคม เพราะเทคโนโลยีมันสร้างความเปลี่ยนแปลงของสังคมไปอย่างมาก เราต้องการบัณฑิตที่มีทักษะใหม่ๆ มีอาชีพใหม่ๆ มีระบบการเรียนใหม่ๆ วันนี้คู่แข่งของสถาบันการศึกษามันคือโลกออกไลน์ เรียนจากที่ไหนก็ได้ ดังนั้นเราอาจเริ่มการทำ Digital Transformation ของมหาวิทยาลัยด้วยการวิเคราะห์ว่า Value Propostion ที่มหาวิทยาลัยมอบให้กับกลุ่มเป้าหมายมีการเปลี่ยนแปลงหรือไม่ ทั้งนี้อาจเนื่องจากความเข้ามาเทคโนโลยี หรืออาจเป็นเพราะความต้องการเปลี่ยนแปลง หรืออาจเพราะมีคู่แข่งรายใหม่ๆหรือมีทางเลือกที่เปลี่ยนไป สุดท้ายมหาวิทยาลัยก็จะต้องวิเคราะห์ถึงการกำหนด  Value Proposition ใหม่ โดยอาจนำเทคโนโลยีดิจิทัลมาเป็นช่วยทำให้สัมฤทธิ์ผล

ดังนั้น Digital Transformation  จึงอาจไม่ได้เริ่มที่จะต้องทำหรือพัฒนาระบบดิจิทัล แต่ต้องเริ่มที่กลยุทธ์และมีทิศทางในการเปลี่ยนแปลงที่ชัดเจน แต่แน่ละมหาวิทยาลัยก็อาจต้องมีพื้นฐานในการพัฒนาระบบดิจิทัล เพราะจะไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้เลยถ้าวันนี้ยังไม่มีความเป็นดิจิทัล และที่สำคัญสุดคือบุคลากรต้องมีวัฒนธรรมดิจิทัล

สุดท้ายผมขอนำเอาตัวอย่างบางส่วนที่ผมใช้เครื่องมือในการวิเคราะห์ Value Proposition Roadmap  มากับระบบการศึกษาของมหาวิทยาลัย โดยขอแยกเป็นเอกสารในตอนที่สองดังนี้

การวิเคราะห์ Value Proposition Roadmap  ของมหาวิทยาลัย  (เนื้อหาเป็นภาษาอังกฤษ จากแบบฝึกหัดที่ผมทำ)

ธนชาติ นุ่มนนท์

IMC Institute

 

เป็นตัวอย่างแบบฝึกหัดที่ผมได้ทำไว้ในหลักสูตร Digital Transformation Strategy โดยมีขั้นตอนวิเคราะห์ต่างๆดังนี้

Step 1: Identify key customer types by value received.

Step 2: For each of the customer types, define the current value offered by your university to the customer.

Step 3: Identify emerging threats.

Step 4: Assess the strength of your current value elements, , ask yourself (and answer) the following questions:

1. Is this benefit of decreasing value to the customer?
2. Is this benefit of increasing value to the customer?

Step 5: Focus on generating new potential value elements using three sources to look for the opportunities that will allow you to create new value, serve your customers in new ways that you haven’t been able to do or have not done in the past:

1. New technologies – these could be different from or the same as your threats. What are some technologies that could help you create new value? What would the benefit be? The new value element? What would your customers get out of it?
2. Changing trends in the customer environment – what value could you deliver by tapping into those trends?
3. Unmet customer needs – what way could you add value by serving those unmet needs

Step 6: Synthesise a new forward-looking value proposition for your university.

เมื่อวานนี้ทาง คุณทินกร เหล่าเราวิโรจน์ นายกสมาคมอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์ไทย (ATSI) ได้กรุณาเข้ามาสัมภาษณ์ผมเรื่องของ Digital Transformation

มีคำถามว่าในมุมมองของผมคำว่า Digital transformation คืออะไร

ผมเห็นว่าเรื่องนี้ไม่ใช่แค่เรื่องของเทคโนโลยีดิจิทัลแต่จริงๆมันคือเรื่องของกลยุทธ์ กล่าวคือ องค์กรต้องกำหนด Value Proposition ให้กับลูกค้าใหม่รวมถึงอาจจะต้องมีการปรับเปลี่ยนองค์กร การเข้ามาของเทคโนโลยีดิจิทัลทำให้ผู้คนมีการใช้ Digital มากขึ้นพฤติกรรมของผู้บริโภคเลยเปลี่ยนไป แต่ก่อนเราในฐานะของบริษัทซึ่งเป็นผู้ผลิต ผู้จำหน่าย หรือผู้ให้บริการ จะเป็นศูนย์กลางและมีอิทธิพล เราสามารถจะกำหนดกลไกการตลาดต่างๆได้ แต่เทคโนโลยีที่ทำให้ผู้บริโภคในปัจจุบันสามารถที่จะสืบค้นข้อมูล สามารถที่จะเปรียบเทียบราคา สามารถที่จะเลือกบริโภคอะไรก็ได้จากอุปกรณ์ใดก็ได้สั่งจากที่ไหนก็ได้ ดังนั้นการแข่งขันไม่เหมือนเดิมเพราะพฤติกรรมของผู้บริโภคเปลี่ยนไปแล้ว

Lazada Alibaba NetFlix Airbab หรือแม้แต่ Grab ก็เป็นตัวอย่างที่ทำให้เห็นว่าธุรกิจที่มีรูปแบบเดิมๆเนี่ยกำลังเปลี่ยนไป โดนแพลตฟอร์มเข้ามาแทนที่และแพลตฟอร์มเนี่ยสามารถขยายในวงกว้างเนื่องด้วยเทคโนโลยีดิจิทัลมันสามารถขยายได้อย่างไม่มีขีดจำกัด และความสามารถของเทคโนโลยีก็มีมากชึ้นเรื่อยๆ จนทำให้ผู้ที่เริ่มก่อนและมีผู้ใช้มากๆขยายตัวอย่างมหาศาลจนเกิดปรากฎการณ์ที่เรียกว่า Winner Take All

Digitl Disruption เกิดขึ้นในบางอุตสาหกรรมอย่างชัดเจนแล้วอาทิเช่นสื่อสิ่งพิมพ์หรือสื่อบันเทิง แต่จริงๆแล้วเนี่ยมันจะกระทบกับทุกอุตสาหกรรม ขึ้นอยู่กับเวลาหรือขนาดเท่านั้น ยิ่งถ้าอุตสาหกรรมใดมีการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลมากแล้วโอกาสที่จะเกิดขึ้นเร็วก็จะยิ่งมีมาก ผลกระทบมันเป็นแบบสึนามิขึ้นมาเร็วใครตั้งตัวไม่ติดก็คงล้มลงไปเลย

ความแตกต่างระหว่างคำว่า Digitized คำว่า Digital

หลายๆองค์กรยังไม่เข้าใจความแตกต่างระหว่างคำว่า Digitized คำว่า Digital องค์กรที่เป็น Digitized organisation ก็คือองค์กรที่ลงมือทำหรือนำเทคโนโลยีดิจิทัลเข้ามาใช้ เช่นการแปลงข้อมูลจาก analog ให้มาเป็น Digital มีการใช้ระบบ CRM ระบบ ERP หรือแม้แต่การทำสินค้าขายออนไลน์ ซึ่งโดยมากก็เป็นงานโครงการ ทำให้มีประสิทธิภาพการทำงานที่ดีขึ้นอาจเพิ่มรายได้ขึ้นระยะสั้น แต่สุดท้ายอาจถูก Digital Disruption อยู่ดี เพราะยังไม่ใช่เป็นการเปลี่ยน

คำว่า Digital Organisation คือองค์กรที่มีวัฒนธรรมทางดิจิทัล เริ่มมีสินค้าหรือบริการที่อยู่ในรูปของดิจิตอลมีการนำเสนอรูปแบบธุรกิจแบบใหม่ มีการปรับองค์กรใหม่ มีความคล่องตัว และมีการทำTransformation อย่างต่อเนื่อง เพราะมันไม่ใช่เป็นโครงการที่ทำครั้งเดียวเสร็จ

องค์กรอาจจะเริ่มต้นจากการทำ Digitized ก่อนเป็นขั้นตอนแรก หลังจากนั้นบางแผนกบางธุรกิจก็อาจจะเริ่มมีการทำ Digital transformation ของแผนกตัวเองโดยมีการนำเสนอกระบวนการหรือสินค้าใหม่ๆในรูปของดิจิทัล Business Model บางอย่าง ขั้นตอนนี้ผมเรียกว่า Siloed จากนั้นอาจเข้าสู่ขั้นตอนที่ผู้บริหารสูงสุดหรือบอร์ดเห็นความสำคัญของ Digital transformation จะต้องกำหนดกลยุทธ์องค์กรไปข้างหน้าโดยใช้ Digital กล่าวคือ ทำให้องค์กรมีวัฒนธรรมดิจิทัล กลยุทธ์องค์กรเดินด้วยดิจิทัล กล่าวคือ เปลี่ยนจาก Digital enable Business เป็น Digital  inspire Business  ซึ่งการกำหนดกลยุทธ์เนี่ยในช่วงแรกเราอาจเห็นขับเคลื่อนไปได้บางส่วนในองค์กรหรือที่เรียกว่า Partially Transform จากนั้นเมื่อองค์กรทำพร้อมทั้งหมดแล้วก็อาจถึงขั้นตอนที่เรียกว่า Fully Transform สุดท้ายองค์กรจะเดินไปข้างหน้าได้การทำ Digital Transformation จะมีอย่างต่อเนื่องและจะประสบความสำเร็จได้เราจะต้องไปถึงขั้นที่เรียกว่า Living DNA  คือมีองค์กรพร้อมที่จะเปลี่ยนปรับเปลี่ยนได้ตลอดเวลาด้วยเทคโนโลยีดิจิทัลตาม  Value Proposition ที่เปลี่ยนไป

ผมได้เขียนบทความหลายหลายเรื่องที่เกี่ยวข้องกับ Digital Transformation ทั้งในบล็อก thanachart.org ในหนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจและ Business Today ทุกสัปดาห์ก็สามารถติดตามอ่านได้แล้วกันครับ

ธนชาติ นุ่มนนท์

IMC Institute