thanachart Digital Transformation, IT Industry & Policy

ตลาดชุมชนออนไลน์ (Community E-commerce) ช่วยให้ผู้คนในสังคมยังอยู่รอด

92830119_1694949837319016_112408627100254208_n

ผมเป็นคนที่ซื้อของออนไลน์ ใช้บริการ Food delivery และบริการชำระเงินออนไลน์ผ่าน Mobile wallet มาตลอด ใช้เป็นประจำและแทบทุกแพลตฟอร์มเป็นเวลามานานแล้ว ซึ่งวิกฤติโควิด-19 ทำให้การซื้อออนไลน์เติบโตขึ้นอย่างมหาศาล เพราะผู้บริโภคถูกบังคับให้จำเป็นต้องมาใช้บริการออนไลน์เหล่านี้ ดังนั้นพอผมต้องทำงานจากที่บ้าน และอยู่บ้านต่อเนื่องเป็นเวลานานๆก็เลยไม่ค่อยมีปัญหากับการปรับตัวใช้เทคโนโลยีต่างๆเหล่านี้

นอกจากนี้วิกฤติครั้งนี้ทำให้การเปลี่ยนแปลงของโลกที่เทคโนโลยีดิจิทัลจะมาทำลาย (disrupt) รูปแบบธุรกิจเดิมๆหรือที่เราเรียกว่า Digital disruption มาถึงเร็วขึ้นกว่าที่คิดมาก ซึ่งจะมีผลทำใหเกิดการลดคนงานจำนวนมากและถูกแทนที่ด้วยเทคโนโลยี และธุรกิจจำนวนมากจะล้มหายตายจากไป โดยอาจถูกแทนที่ด้วยธุรกิจแพลตฟอร์มต่างๆแบบ Grab, Alibaba หรือ Lazada

ในทฤษฎีของธุรกิจแพลตฟอร์มที่ทำหน้าที่เป็นตัวกลาง จะมีแนวคิดที่ว่า Winner take all กล่าวคือรายใหญ่จะเป็นผู้ครองตลาดเกือบหมด ด้วยความที่มีข้อมูลของลูกค้าและพาร์ทเนอร์จำนวนมาก จึงมีความสามารถในการทำ Data analytics และมีระบบเทคโนโลยีต่างๆที่อยู่เหนือคู่แข่ง ดังนั้นในธุรกิจแบบนี้เรามักจะเห็นการเข้าสู่ตลาดของแพลตฟอร์มต่างๆด้วยการทุ่มเงินมหาศาลในการซื้อลูกค้าหรือซื้อพาร์ทเนอร์ ทั้งใช้วิธีลดแลกแจกแถม ยอมขาดทุน แล้วทำให้รายเล็กอื่นๆ ตลอดจนธุรกิจในรูปแบบเดิมๆล่มสลายไป จากนั้นเมื่อตัวเองเป็นผู้ชนะแล้ว ก๋อาจจะใช้การผูกขาดทางการค้ามาเอาเปรียบพาร์ทเนอร์หรือลูกค้าได้ในอนาคต

ดังนั้นจึงไม่แปลกใจที่เราจะเห็นบริษัทใหญ่หลายๆรายที่มีเงินทุนจำนวนมากจะเข้ามาทำธุรกิจแพลตฟอร์ม จะแสดงงบการเงินที่รายงานไปย้งกรมพัฒนาธุรกิจการค้าที่เป็นตัวเลขขาดทุนอย่างต่อเนื่องกันมาหลายปี บางรายปีละเป็นพันล้านบาท การทำธุรกิจไม่ได้สร้างเงินภาษีให้กับประเทศไทย บางรายก็แทบไม่ได้สร้างงานอะไรให้กับสังคมไทย แถมยังไปเอาเปรียบรายย่อยเมื่อแพลตฟอร์มตัวเองเริ่มผูกขาด หลักการของแพลตฟอร์มต่างก็เน้นที่การผูกขาดทางการค้า คนกลุ่มหนึ่งเท่านั้นที่จะร่ำรวยขึ้นมา แต่ร้านค้าและบริษัทเล็กๆจำนวนมากก็อาจล่มสลาย และเป็นการแข่งขันที่ไม่เป็นธรรม

ดังจะเห็นได้ว่าช่วงนี้แพลตฟอร์มส่งอาหารหลายรายก็เริ่มขึ้นราคากับคู่ค้า และเป็นโอกาสที่จะทำให้ธุรกิจโตขึ้น แม้ทางบริษัทยังจะบ่นว่าขาดทุนต่อ แต่คนที่น่าสงสารก็คือร้านค้าที่อาจต้องปิดไปเพราะอยู่ไม่ได้จากต้นทุนที่ถูกสูงขึ้นเพราะแพลตฟอร์มขึ้นราคาค่าบริการ และลูกจ้างอีกจำนวนมากที่อาจต้องตกงาน  รวมถึงผู้บริโภคที่ได้รับความเดือดร้อนเมื่อแพลตฟอร์มผูกขาดตลาดสามารถขึ้นราคาตามใจชอบได้

ผมอยู่ในอนุกรรมาธิการการพาณิชย์วุฒิสภาซึ่งได้ปรึกษาหารือกันในเรื่องนี้ เรื่องการผูกขาดและการเอาเปรียบทางการค้าของแพลตฟอร์มต่างๆ ไม่ใช่แค่ร้านค้าเริ่มอยู่ไม่ได้ แต่ยังมีผลมาถึงธุรกิจ logistic ในประเทศที่ถูกเอาเปรียบ จึงจำเป็นต้องหาแนวทางแก้ไข ซึ่งผมได้เรียนคณะกรรมาธิการว่าเราควรเริ่มศึกษาแนวทางที่เกิดขึ้นใหม่ในช่วงนี้คือเรื่องของตลาดชุมชนออนไลน์ (Community E-commerce) เพื่อเป็นทางเลือกให้กับผู้บริโภตในอนาคต

Screenshot 2020-04-26 13.26.12

Screenshot 2020-04-26 13.25.38

เราเริ่มต้นเห็นจากศิษย์เก่ามหาวิทยาลัยหลายแห่งมาทำตลาดออนไลน์ทั้ง จุฬาฯ ธรรมศาสตร์ ด้วยการสร้างกลุ่ม Facebookให้ฝากประชาสัมพันธ์สินค้าตัวเอง  ซึ่งก็เริ่มขยายผลไปอีกหลายแห่ง ผมเองก๋ร่วมกลุ่มย่อยอย่างศิษย์เก่าคณะวิศวกรรมศาสตร์ ม.ขอนแก่น และ ตลาดออนไลน์ชาวกันเกราของม.อุบลราชธานี และก็เห็นเพื่อนๆหลายคนก็ไปสั่งสินค้าเช่นมังคุดมาจากศิษย์เก่าที่ส่งมาทาง EMS จนผู้ขายสามารถขาได้หมดด้วยเวลาอันรวดเร็ว นอกจากนี้ก็ยังมี อบจ. และเทศบาลอีกหลายๆแห่งที่ทำ Facebook หรือ Line แบบง่ายๆในการซื้อขายสินค้า ซึ่งเรากำลังเริ่มเห็นว่า เทคโนโลยีดิจิทัลกำลังจะเชื่อมให้ผู้ผลิตต้นทางสามารถติดต่อได้โดยตรงกับผู้ซื้อปลายทาง โดยไม่ต้องผ่านคนกลางหรือใช้แพลตฟอร์มใหญ่ๆในรูปแบบเดิมๆ

ตัวอย่างสินค้าที่ขายในตลาดออนไลน์ชุมชนในต่างจังหวัด

94841920_224351672336274_5512710731960680448_n

Line กลุ่มตลาดออนไลน์์ในหมู่บ้าน

ตัวผมเองช่วงนี้ก็เน้นใช้ Line กลุ่มของหมู่บ้านและบริเวณใกล้ๆ 3-4 กลุ่มในการสั่งอาหารและสินค้า ซึ่งแต่ละกลุ่มก็มีสมาชิกกันประมาณไม่เกิน 500 คนเราสามารถสั่งอาหารจากร้านในชุมชน บางทีตามบ้านก็ทำขายเป็นรายได้เสริม บางคนก็ไปสั่งสินค้าอื่นๆและผลไม้มาขาย บ้างก็รับไปซื้ออาหารอร่อยๆมาให้ทานโดยขอเพิ่มค่ารถเล็กน้อย มันคือระบบอีคอมเมิร์ซชุมชน ทำกันง่ายๆ ผู้ขายก็มาโพสต์ข้อความสั้นๆทุกวัน พวกเราในชุมชนก็มาซื้อในราคาที่ย่อมเยา ไม่ต้องไปเสียค่าบริการมากมายให้กับแพลตฟอร์มใหญ่ๆ ไม่ต้องมีการทำ Data analytics มากมายเพราะมันเป็นเพียงตลาดชุมชนเล็กๆของแต่ละชุมชม สุดท้ายก็กลับมาเป็นวัฒนธรรมแบบเดิมของสังคมชุมชนในที่ต่างๆ

การเกิดของตลาดชุมชนออนไลน์เป็นไปตามธรรมชาติ เกิดมาจากการที่ชุมชนและสังคมต้องการจะช่วยเหลือเกื้อกูลกัน สุดท้ายถ้าเราให้การสนับสนุนเรื่องนี้ดีพอ เราอาจเห็นตลาดชุมชนออนไลน์ต่างๆมากมายเป็นหมื่นๆเป็นแสนๆแห่ง เป็นเสมือนตลาดนัดตลาดสดแบบเดิมที่เราเคยทำแบบ Physical  แม้จะไม่ใช่แฟลตฟอร์มใหญ่โต แม้จะไม่ใช้เทคโนโลยีซับซ้อน และอาจไม่เกิดหลักการ Winner take all แต่สำคัญที่สุดทุกๆคนอยู่ได้ ธุรกิจไม่เกิดการล่มสลาย หลายๆคนยังมีงานมีรายได้ จากการเกื้อกูลกันของคนในสังคม

ใช่ครับวันนี้มาช่วยๆกันสนับสนุนตลาดชุมชนออนไลน์ใช้หลักเศรษฐกิจพอเพียงให้ทุกคนในสังคมไทยอยู่ได้

ธนชาติ นุ่มมนท์

IMC institute

 

 

thanachart Digital Transformation, IT Industry & Policy

การประชุมออนไลน์กำลังกลายเป็น New Normal แต่วิธีบริหารการประชุมยังเป็นสิ่งสำคัญสุดไม่ได้อยู่ที่ซอฟต์แวร์

92830119_1694949837319016_112408627100254208_n

แม้ผมจะทำงานในหลายๆแห่งทั้งที่สถาบันไอเอ็มซีและเป็นกรรมการในหน่วยงานต่างๆหลายแห่งทั้งภาครัฐและเอกชน แต่ผมเป็นคนที่ไม่มีโต๊ะทำงานประจำและคุ้นเคยกับการทำงานที่ไหนก็ได้ ผ่านคอมพิวเตอร์หรือแทปเล็ต รวมถึงการประชุมออนไลน์บ่อยๆ ทั้งนี้เนื่องจากเคยทำงานบริษัทต่างชาติก็เลยคุ้นเคยกับการทำ Conference Call หรือ Video Call ผ่านระบบต่างๆทั้ง WebEx, Google Hangout, Facebook หรือแม้แต่ Zoom ก็เริ่มใช้เมื่อต้องคุยกับพาร์ทเนอร์ต่างชาติมาหลายปีแล้ว

ดังนั้นเมื่อผมต้องทำงานจากที่บ้าน WFH จึงไม่ได้เป็นปัญหาและอุปสรรคอะไรเลย เพราะผมคุ้นเคยกับเครื่องมือต่างๆเหล่านี้ตลอด และข้อสำคัญเป็นคนที่ไม่ยึดติดอยู่กับกระดาษ เอกสารต่างๆนิยมที่จะเก็บไว้บนระบบคลาวด์เนื่องจากไม่มีออฟฟิศประจำจึงจำเป็นจะต้องสามารถค้นหาเอกสารจากที่ไหนก็ได้ หรือจากอุปกรณ์อะไรก็ได้ แต่สิ่งหนึ่งที่ผมเห็นการเปลี่ยนแปลงและดีใจกับการทำงานแบบ WFH รอบนี้คือ หน่วยงานต่างๆและผู้คนก็หันมาทำงานในรูปแบบเดียวกันกับผม มีการประชุม e-Meeting เพื่อหารือแลกเปลี่ยนในเรื่องต่างๆ การทำเอกสารบนระบบคลาวด์ ทำให้การทำงานคล่องตัวขึ้นและได้งานมากขึ้น

ในช่วงเดือนที่ผ่านมาผมได้มีการเข้าประชุม e-Meeting กับหลายๆหน่วยงานทั้งที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ มีตั้งแต่การประชุมในหน่วยงานที่ผมเป็นกรรมการอยู่อาทิเช่น มหาวิทยาลัยขอนแก่น มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี อนุกรรมาธิการวุฒิสภา สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (NIA)  สำนักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (DGA) รวมถึงการประชุมบอร์ดบริษัทมหาชนต่างๆอาทิเช่น บริษัททุนธนชาต (TCAP) รวมถึงการประชุมในการทำโครงการต่างๆกับลูกค้าและพาร์ทเนอร์ของสถาบันไอเอ็มซีในการทำโปรเจ็คด้าน Big Data ซึ่งในการประชุมในแต่ละหน่วยงานก็มีการใช้เครื่องมือที่ต่างกันทั้ง Zoom, Microsoft Team และ WebEx

วิกฤติโควิด-19 ทำให้ทุกคนมีความคุ้นเคยกับการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลมากขึ้น การประชุม e-Meeting เริ่มกลายเป็น New Normal จากที่เราเคยคิดว่าเทคโนโลยีดิจิทัลเป็นเรื่องของคนรุ่นใหม่ก็กลับพบว่าผู้ใหญ่หลายท่านมีความสามารถในการใช้เครื่องมือในการประชุมเป็นอย่างดี ทำให้การทำงานที่ต้องมีการประชุมที่สำคัญต่างๆไม่หยุดชะงัก และสามารถเปลี่ยนการประชุมจากรูปแบบเดิมมาเป็นออนไลน์ บางครั้งเป็นการประชุมบอร์ดที่ต้องมีการอนุมัติงบประมาณ การแต่งตั้งผู้บริหารหรือพนักงานต่างๆ ซึ่งจำเป็นต้องยึดประกาศการประชุม e-Meeting ของ คสช. เพื่อให้การประชุมมีผลถูกต้องตามกฎหมาย ซึ่งฝ่ายเลขานุการและผู้เข้าร่วมประชุมก็สามารถปฎิบัติได้เป็นอย่างดี

จุดเปลี่ยนที่สำคัญอีกประการในแง่ของกฎหมายคือเมื่อวันที่ 19เมษายนที่ผ่านมาทางรัฐบาลได้ออกพระราชกำหนดว่าด้วยการประชุม e-Meeting ใหม่โดยยกเลิกประกาศ คสช.เดิมแลัวก็ได้ปลดล็อกข้อกำหนดบางอย่างที่เดิมเคยเป็นอุปสรรคต่อการประชุมออนไลน์อาทิเช่น องค์ประชุม 1 ใน 3 ต้องอยู่ในที่เดียวกัน หรือการที่เดิมกำหนดว่าผู้เข้าประชุมออนไลน์ต้องอยู่ในประเทศไทย จากการออกกฎหมายใหม่นี้ทำให้การประชุมเป็นทางการของหน่วยราชการ การประชุมบอร์ดบริษัทต่างๆ หรือการประชุมที่จะมีผลผูกพันทางกฎหมายสามารถทำได้ง่ายขึ้น ผู้เข้าประชุมทุกคนสามารถจะอยู่ที่ไหนก็ได้แล้ว และก็สามารถที่จะจัดการประชุมออนไลน์โดยใช้เทคโนโลยีต่างๆที่สามารถบันทึกการประชุมได้โดยง่ายขึ้น

แต่กระนั้นก็ตามหลายๆคนก็ยังกังวลกับเทคโนโลยีที่จะใช้ในการประชุม ยิ่งมีข่าวว่าระบบการประชุมอย่าง Zoom ขาดตามปลอดภัยอาจถูกแฮก ไม่ว่าจะเป็นการส่งข้อมูลผู้ใช้งานให้ Facebook หรือแม้แต่ข่าวเรื่อง Zoom มี bugs ที่ทำให้ถูกขโมยรหัสผ่าน Windows ได้ และ การถูกแฮกเกอร์เข้ามาป่วนการประชุม (Zoombombing) ก็ทำให้คนกังวลในการเลือกหาเทคโนโลยีต่างๆมาใช้ในการประชุม บ้างก็พยายามเปรียบเทียบว่าเทคโนโลยีใดจะเหมาะสมกว่ากัน

93124204_10222640155580922_2967274071651254272_n

สถานการณ์โควิดทำให้เทคโนโลยี e-Meeting โดยเฉพาะ Zoom ได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นอย่างแพร่หลาย ซึ่ง Zoom ออกมาเมื่อหลายปีก่อนเพื่อการประชุมแบบสาธารณะตั้งใจให้ใช้ง่าย มีการแชร์หมายเลขประชุมง่าย ซึ่ง Zoom ก็อาจจะมองข้ามไปในเรื่องความปลอดภัยจึงทำให้ระบบมีช่องว่าง การโตขึ้นอย่างกระทันหัรทำให้ช่วงแรก Zoom ปรับตัวให้ใช้กับองค์กรไม่ทัน แต่ล่าสุด Zoom ก็ได้แก้ปัญหาต่างๆเหล่านี้หมดไป ทั้งการตัด Feature ด้านการปล่อยให้เข้าประชุมได้โดยง่าย การไม่ได้เข้ารหัส Encryption แบบ 100% การส่งข้อมูลผู้ใช้งานให้ Facebook การมี bugs ที่ทำให้ถูกขโมยรหัสผ่าน Windows และการถูกแฮกเกอร์เข้ามาป่วนการประชุม ประกอบกับการที่ Zoom สร้างนโยบายความเป็นส่วนตัว (privacy data) ให้ชัดเจนมากขึ้น จึงทำให้ผู้ที่มีความเข้าใจด้านการใช้โปรแกรม Zoom  คลายความกังวลไปได้ และก็พบว่าซอฟต์แวร์การประชุม e-Meeting ที่มีอยู่ทั่วไปก็ไม่ได้มีความแตกต่างกันมาก

จริงๆแล้วจากประสบการณ์ผมปัจจัยที่สำคัญสุดในการประชุมออนไลน์ที่ดีคือ การบริหารการประชุม การมีวินัยและมีมารยาทของผู้ร่วมประชุม มากกว่าเรื่องของเทคโนโลยีเสียด้วยซ้ำไป เลขานุการในที่ประชุมต้องเข้าใจการบริหารการประชุมที่ดีเช่น การให้ผู้เข้าประชุมแสดงตัวตน ประธานในที่ประชุมก็ต้องควบคุมผู้เข้าประชุมพูดอยู่ในประเด็นและทำให้การประชุมเข้าประเด็นมีความกระชับไม่เนิ่นนานเกินไป ผู้เข้าประชุมก็ต้องแสดงตัวตน มีการเห็นหน้าเปิดกล้องของผู้เข้าประชุมชัดเจนตลอดเวลาประชุม มีการแสดงตัวชัดเจน มีการนำเสนอประเด็นที่ดีให้ได้ใจความ ไม่พูดออกนอกประเด็นและมีมารยาทในการประชุมทีดี

หลายๆองค์กรห่วงแต่เรื่องเทคโนโลยี ห่วงว่าจะการประชุมขาดความปลอดภัย ต้องหาซอฟต์แวร์ e-Meeting ที่เป็น End-to-end encryption มาใช้ ทั้งๆที่ซอฟต์แวร์ที่มีคุณสมบัติดังกล่าวที่มีอยู่ในปัจจุบันก็อาจไม่มีตัวใดที่ราคาถูก และถ้าเราจะเลือกใช้ซอฟต์แวร์อื่นๆที่มีอยู่ก็จะมีจุดอ่อนพอๆกัน สำคัญสุดอย่าใช้ประชุมเรื่องที่มีความลับแนะนำว่าถ้าลับ ก็ควรปิดห้องประชุมและ Face to face เท่านั้น (แบบนั้นบางทีก็ยังรั่วออกมา) จากประสบการณ์ที่ผมการประชุม e-Meeting ส่วนใหญ่ไม่มีอะไรเป็นความลับมากหรอกครับ ยิ่งถ้าใช้การเรียนการสอนแทบไม่ต้องมีข้อกังวลใช้ได้ทุกตัวละครับทีคิดว่าเหมาะสม อุดหนุนระบบของคนไทยได้ยิ่งก็ดี

บางองค์กรถกเถียงกันใหญ่โตว่าจะใช้เครื่องมืออะไรดี แต่สุดท้ายโน๊ตบุ้คหรือมือถือพนักงานทั้งใช้เล่น Facebook, Social media หรือลงโปรแกรมอื่นๆ ท่องเว็บดูหนังฟังเพลง เล่นเกมส์ เต็มไปหมด แต่กลับมาห่วงเรื่องนี้ ทั้งๆที่องค์กรไม่เคยมีนโยบายป้องกันหรือห้ามการลงซอฟต์แวร์ใดๆในเครื่อง วันนี้สำคัญสุดคือให้งานเริ่มเดินต่อเนื่องให้ได้ก่อนครับ อะไรที่เป็นความลับมากก็ยังต้องไปประชุมร่วมกันแบบปกติ

สุดท้ายสำคัญสุดการประชุมที่ดีไม่ว่าจะประชุมแบบปกติหรือออนไลน์ ไม่ได้อยู่ที่เครื่องมือแต่อยู่ที่คนและการบริหารจัดการประชุม มากกว่า เทคโนโลยีคือประเด็นรองลงมาก และสำคัญสุดก็คือมารยาทและวินัยของผู้ร่วมประชุม

ธนชาติ นุ่มนนท์

สถาบันไอเอ็มซี

thanachart Digital Transformation

การเสวนาหัวข้อ “ความพร้อมของมหาวิทยาลัยไทยกับการเรียนการสอนออนไลน์ ในยุควิกฤติโควิด-19”

93322987_1696217040525629_5200657121405829120_n

เมื่อวันศุกร์ที่ 17 เมษายนที่ผ่านมา ทางสถาบันไอเอ็มซีได้จัด Webinar ที่เป็นการเสวนาในหัวข้อ “ความพร้อมของมหาวิทยาลัยไทยกับการเรียนการสอนออนไลน์ ในยุควิกฤติโควิด-19″โดยได้เชิญวิทยากรมาสี่ท่านคือ

  1. ผศ.ดร.เด่นพงษ์ สุดภักดี -รองอธิการบดีฝ่ายวิชาการและเทคโนโลยีสารสนเทศ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
  2. อาจารย์ธงชัย โรจน์กังสดาล – รองหัวหน้าภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร์ ฝ่ายกิจการนิสิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  3. ดร. วรสรวง ดวงจินดา -ผู้อำนวยการ สำนักการจัดการศึกษาออนไลน์ มหาวิทยาลัยศรีปทุม
  4. อาจารย์เอกอนันต์ ทองแท้ -วิทยากรด้าน Big Data / Data Analytics สถาบันไอเอ็มซี

โดยมีผมเองเป็นผู้ร่วมบรรยาย และได้เกริ่นนำให้เห็นแนวโน้มว่าการศึกษากำลังจะถูกเปลี่ยนแปลงไปจากกระแสของอุตสาหกรรม 4.0 และเทคโนโลยีดิจิทัล แต่วิกฤติโควิดทำให้โลกในอนาคตมาถึงเร็วขึ้น โดยสามารถดูสไลด์ประกอบการบรรยายของผมได้ที่ url >>  https://tinyurl.com/ya2kffyu

93307309_1698163793664287_8573656223566528512_o

จากนั้น ผศ.ดร.เด่นพงษ์ สุดภักดี ได้บรรยายให้เห็นในมุมมองของผู้บริหารมหาวิทยาลัยว่า วิกฤติโควิดทำให้การเรียนการสอนออนเลน์มาเร็วกว่าที่คิด และอาจารย์ส่วนมากกระตือรือล้นที่จะปรับตัว โดยมหาวิทยาลัยขอนแก่นได้มีการวางแผนในหลายๆเรื่องอาทิเช่น

  • ช่วงประกาศให้ปิดมหาวิทยาลัยอยู่ในช่วงสอบปลายภาคที่สอง ก็ปรับให้เป็นการสอบออนไลน์ และในช่วงภาคฤดูร้อนให้เน้นเปิดวิชาออนไลน์ที่เป็นแบบบรรยาย
  • ในการเปิดภาคการศึกษาใหม่ปีการศึกษาหน้า มหาวิทยาลัยจะงดกิจกรรมรับน้้อง แต่จะแทนที่ด้วยการเสริมทักษะให้นักศึกษาใหม่ได้เรียนรู้การเรียนแบบออนไลน์ทางไกลแทน
  • มหาวิทยาลัยให้การสนับสนุนเทคโนโลยีในหลายๆด้านทั้งระบบ LMS เครื่องมือการประชุมออนไลน์ โดยมีการจัดหาซอฟต์แวร์และอุปกรณ์ต่างๆมาช่วยบุคลากรในการจัดการเรียนการสอน
  • มหาวิทยาลัยมีระบบพี่เลี้ยงที่จะช่วยให้คำแนะนำ และพัฒนาการสอนออนไลน์ทั้งแบบสด และอัดเนื้อหาไว้
  • มหาวิทยาลัยมีนโยบายที่จะพิจารณาลดค่าธรรมเนียมการศึกษา ตลอดจนหาแนวทางจัดสรรอุปกรณ์ให้กับนักศึกษาขาดทุนทรัพย์
  • การปฐมนิเทศนักศึกษาใหม่ในเดือนกรกฎาคมนี้ จะเป็นการใช้ Webinar ผ่าน zoom เพื่อรองรับนักศึกษาจำนวนเกือบหนึ่งหมื่นคน
  • บุคลากรมหาวิทยาลัยมีความตระหนักถึงการเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ และทราบดีว่าหากไม่ปรับตัวต่อไปจะแข่งขันลำบาก
  • มหาวิทยาลัยกำลังพิจารณาจัดระบบการเรียนการสอนใหม่ เพราะวิชาที่มีปฎิบัติการต้องให้นักศึกษามาใช้ห้องปฎิบัติการจะต้องจัดการสอนเป็นบล็อกโมดูล อาจให้นักศึกษาผลัดกลุ่มกันเข้ามาอยู่หอ เป็นชุดๆให้เสร็จทุกวิชาภายใน 3-4 สัปดาห์
  • การจัดการเรียนการสอนออนไลน์คือการวางนโยบาย และรูปแบบการศึกษาใหม่ ไม่สามารถที่จะให้อาจารย์แต่ละคนไปจัดเองได้หมด ต้องเป็นความร่วมมือกันในระหว่างสาขาวิชา คณะ และมหาวิทยาลัย ที่บางครั้งอาจต้องจัดตารางการศึกษาแบบใหม่
  • การสอบออนไลน์ไม่ใช่เรื่องง่าย ไม่สามารถจะใช้วิธีการสอบแบบปรนัยได้ แต่ควรจะเป็นงานให้นักศึกษาทำ

ดร. วรสรวง ดวงจินดา ในฐานะของผู้ที่เป็นหลังบ้านของมหาวิทยาลัยศรีปทุมในการผลักดันให้มีการเรียนการสอนออนไลน์มาตลอด ซึ่งแต่ก่อนอาจเป็นเรื่องยากที่จะชักชวนอาจารย์ให้มาร่วม แต่พอเกิดวิกฤติโควิดก็ได้รับความร่วมมือจากอาจารย์เป็นอย่างดี โดยอาจารย์ให้ข้อคิดประเด็นต่างๆดังนี้

  • มหาวิทยาลัยจำเป็นจะต้องเปลี่ยนแปลงเพราะอาจถูก disrupt ได้เช่นอุตสาหกรรมอื่นๆ เหมือนตัวอย่างของ  Netflix ที่มาแทนที่ Blockbuster หรือ Airbnb ที่มาแข่งกับโรงแรม
  • ทีมงานของอาจารย์ทำหน้าที่สนับสนุนให้อาจารย์มหาวิทยาลัย ทุกคณะทุกเพศ ทุกวัย ทุกวิทยาเขต ได้รู้จักการใช้เครื่องมือ เพื่อทำการสอนสดออนไลน์ การทำ Video on demand การทำกิจกรรมออนไลน์ และการวัดประเมินผลออนไลน์
  • การอบรมผู้สอนจะเป็นการอบรมออนลไน์ 1:1 โดยจะมีโค้ชเข้าไปเป็นผู่้เรียนสมมุติ โดยใช้เครื่องมือต่างๆอาทิเช่น Zoom, Microsoft Team หรือ Google meet
  • นักศึกษามีความสนใจกับการเรียนออนไลน์มากกว่าการเข้าเรียนปกติ และสามารถจะสื่อสารกับนักศึกษาได้ดีกว่าเดิม อาจารย์ได้แสดงตัวอย่าง comment ที่นักศึกษาหลายคนพึงพอใจกับรูปแบบการสอนแบบนี้
  • การสอนสดออนไลน์จะต้องทำให้ไม่น่าเบื่อควรจะต้องมีลูกเล่นโต้ตอบกับผู้เรียนตลอดเวลา โดยใช้คำว่า Fun > Engagement
  • การวัดผลนักศึกษาจะต้องเน้นให้มีการวัดผลย่อยๆบ่อยครั้ง ที่จะดีกว่าการสอบเพียงแค่Midterm หรือ Final แบบเดิม
  • สไลด์การบรรยายของอาจารย์สามารถดูได้ที่ url >> http://bit.ly/imc_covid

อาจารย์ธงชัย โรจน์กังสดาล ได้กล่าวในฐานะผู้สอนที่ต้้องสอนวิชา Gen-Ed ให้นักศึกษาทั้งมหาวิทยาลัยที่ชื่อ Innovative thinking (การคิดเชิิงนวัตกรรม) ซึ่งเป็นวิชาที่ต้องเน้นในการทำกิจกรรมกลุ่ม เมื่อมาสอนออนไลน์ก็มีการเปลี่ยนแปลงหลายๆอย่างดังนี้

  • การสอนออนไลน์ สิ่งสำคัญคือระบบเสียง ทางภาควิชาจึงได้จัดหาอุปกรณ์ USB Microphone ให้กับอาจารย์ทุกคน
  • วิชาการคิดเชิิงนวัตกรรม เน้นทำวิดีโอคลิปให้ชมไม่มีการสอนสด
  • เนื้อหาวิชาต่างๆเก็บไว้ที่ระบบ LMS ของมหาวิทยาลัย ที่อาจารย์ในภาควิชาได้พัฒนาขึ้น
  • เครื่องมือที่ใช้โต้ตอบกับนักศึกษามีทั้งอีเมล Line และผ่าน LMS platform (My CourseVille)
  • นักศึกษาจะเข้ามาเรียนผ่านวิดีโอที่อัดไว้ตอนไหนก็ได้ ซึ่งจากที่พบคือนักศึกษาส่วนมากชอบมาเรียนในเวลาดีกๆ
  • อาจารย์มีการสอนสดผ่าน  Zoom แต่เน้นเพียงเพื่อใช้ในการถามและตอบข้อสงสัยของนักศึกษาหลังจากได้ชมคลิปแล้ว แต่ก็ไม่ได้มีนักศึกษาเข้ามาเรียนในแต่ละครั้งมากนัก
  • การวัดผลอาจารย์มีการบ้าน และมีการสอบแบบปรนัยที่ข้อสอบแต่ละคนแบบสุ่มมา
  • บทบาทของอาจารย์ในอนาคตจะต้องเป็น คนสร้างเนื้อหา ผู้ดูแลให้คำแนะนำแหล่งข้อมูลต่างๆ และต้องเป็นโค้ชที่ให้คำปรึกษา
  • การแข่งขันของมหาวิทยาลัยในอนาคตจะเปลี่ยนไปเพราะต้องแข่งกันไม่ใช่แค่ภายในประเทศ แต่อาจต้องแข่งกับมหาวิทยาลัยดังๆในต่างประเทศ
  • สไลด์การบรรยายของอาจารย์สามารถดูได้ที่ >> https://tinyurl.com/yblu4fkoc

สุดท้ายอาจารย์เอกอนันต์ ทองแท้ ได้ให้มุมมองการสอนออนไลน์ ในฐานะวิทยากรด้าน Big Data / Data Analytics ของสถาบันไอเอ็มซี ที่ต้องมาสอนออนไลน์ให้กับผู้เรียนที่เป็นคนทำงาน

  • การสอนออนไลน์ถ้าเป็นการอัดวิดีโอ อรรถรสจะไม่เหมือนเดิมผู้สอนต้องปรับตัวไปอย่างมาก
  • การสอนสดออนไลน์ ผู้สอนจะต้องคงรูปแบบการสอน และอรรถรสที่เป็นวิธีการสอนที่ให้น่าติดตามไว้ ้เพื่อให้ผู้เรียนมีความสนุก
  • เครื่องมือที่อาจารย์ใช้สอนออนไลน์มีทั้ง Zoom และ Anydesk เนื่องจากวิชาที่สอนมีปฎิบัติการ บางครั้งต้องเข้าไปช่วยผู้เรียนทำ Lab ซึ่งก็ต้องใช้ TA มาช่วย
  • ผู้เรียนที่ยังอยู่ในวัยทำงานจำนวนหนึ่งยังอาจชอบการสอนแบบเดิมมากกว่า
  • มหาวืทยาลัยจำเป็นต้องปรับตัวเพราะความต้องการบัณฑิตในอนาคตได้เปลี่ยนไปแล้ว

สำหรับวิดีโอการบรรยายย้อนหลัง สามารถตามดูได้ที่ YouTube ช่อง IMC institute

ธนชาติ นุ่มนนท์

IMC Institute

thanachart IT Industry & Policy

การคัดกรองเงินเยียวยา 5,000 บาท อย่าโยนความผิดให้เอไอ

92647706_1688579801289353_3995388160258342912_n

การคัดกรองเงินเยียวยา 5,000 บาท ไม่ว่าจะใช้ระบบอะไรก็ตาม จะเป็น AI หรือ rule-based ก็ต้องใช้ข้อมูล ถ้าจะทำระบบได้ดีต้องมี Big Data จริง และที่สำคัญยิ่งต้องมีข้อมูลของแต่ละคนที่เป็น Velocity ที่ไหลต่อเนื่องเข้ามา ต้องมีข้อมูลของแต่ละคนที่ update ตลอดเวลา ดังนั้นการพิจารณากลั่นกรองโดยใช้คอมพิวเตอร์สำคัญสุดคือต้องมีข้อมูลของแต่ละรายจำนวนพอควร

ซึ่งระบบคัดกรองก็คงต้องไปเชื่อมโยงกับระบบข้อมูลต่างๆ ทั้งข้อมูลกรมสรรพากร ข้อมูลบัตรประชารัฐ ข้อมูลเกษตรกร ข้อมูลประกันสังคม ข้อมูลกยศ. ข้อมูลสถาบันการศึกษา ข้อมูลกรมพัฒนาธุรกิจการค้า ข้อมูลกรมขนส่งทางบก คำถามที่น่าสนใจคือรัฐบาลมีการเชื่อมโยงข้อมูลเหล่านี้หมดไหม หรือข้อมูลของแต่ละคน update แค่ไหน มี velocity มาบ่อยไหม

ในฐานะที่ผมมีโอกาสทำงานพัฒนาระบบข้อมูลให้หลายหน่วยงาน เคยเห็นข้อมูลสำมะโนอุตสาหกรรม ข้อมูลกรมพัฒนาการค้า ข้อมูลทะเบียนพาณิชย์ ข้อมูลประกันสังคม ข้อมูลศุลกากร และอีกหลายอย่าง ต้องยอมรับว่าบ้านเราเชื่อมโยงข้อมูลยาก แต่ก็มี Linkage center อยู่ ที่สำคัญสุดคือข้อมูลส่วนใหญ่ขาด Velocity ไม่ค่อยมีข้อมูลเข้าบ่อยนัก จึงไม่ค่อยแปลกใจเรื่องการจะได้ข้อมูลทีสมบูรณ์จริงๆว่าทำได้ยากพอควร

กรณีที่ผู้ยื่นขอเงินเยียวยาถูกปฏิเสธแล้วระบุว่า มีอาชีพอย่างอื่น ก็อาจต้องไปย้อนคิดดูว่าเขาเคยมีข้อมูลในระบบฐานข้อมูลเหล่านั้นไหม ครอบครัวเคยลงทะเบียนเกษตรกรไหม เคยใช้สวัสดิการอย่างอื่นไหม หรือเคยขอเงินสวัสดิการบัตรประชารัฐแล้วกรอกอาชีพอย่างไร ก็ในเมื่อข้อมูลเก่ายังอยู่ในระบบก็ไม่แปลกที่ถูกปฎิเสธในเบื้องต้น

1__dqj-clbsydd4jfdhEWOig

ระบบคอมพิวเตอร์มันไม่ได้วิเศษอะไรมากมายหรอกครับถ้าไม่มีข้อมูล  มันทำงานตามข้อมูลที่มีอยู่ ข้อมูลที่เราไปกรอกหรือข้อมูลที่เราอัพเดท อย่าไปโทษว่าระบบเอไอคัดกรองข้อมูลแย่อย่างเดียว โปรแกรมมันก็ทำงานตามคำสั่งมนุษย์ คนต่างจังหวัดจำนวนมากเมื่อเข้ามาทำงานในกรุงเทพฯ ทะเบียนก็ยังอยู่ต่างจังหวัดไม่เคยให้ข้อมูลใดๆว่าตอนนี้ทำอะไร บางคนญาติที่ต่างจังหวัดยังไปลงทะเบียนรับสิทธิ์อื่นๆเต็มไปหมด ทั้งเงินช่วยเกษตรกร เงินบัตรสวัสดิการประชารัฐ ทำให้ข้อมูลตัวเองไปอยู่ในฐานข้อมูลระบบอื่นๆ

หลายๆคนอาจประกอบอาชีพอิสระแต่ที่ผ่านมาก็อาจไม่เคยมีข้อมูลใดเข้าสู่ระบบของรัฐ ไม่เคยจดทะเบียนการค้า ไม่ลงทะเบียนพาณิชย์ ไม่เคยใช้ระบบออนไลน์ในการชำระเงิน บ้างก็กลัวเรื่องการจ่ายภาษี บ้างก็อาจติดปัญหาส่วนตัว สุดท้ายรัฐบาลก็ไม่มีข้อมูลคนเหล่านั้นอยู่ในระบบเลย

ยิ่งถ้าเขาไม่มีข้อมูลอื่นๆในระบบเลย ก็ไม่น่าแปลกใจ ที่ระบบจะตอบกลับมาว่าไม่มีข้อมูล จะให้พิจารณาเฉพาะเอกสารที่กรอกคงไม่พอ ต้องหาข้อมูลในระบบอื่นมายืนยัน เพื่อความถูกต้อง ต้องเห็นใจระบบของรัฐที่ไม่มีข้อมูลของกลุ่มคนอาชีพอิสระจำนวนมากที่ต้องการเยียวยา หลายคนไม่เคยอยู่ในระบบภาษี ไม่เคยอยู่ในระบบประกันสังคม หรือระบบสวัสดิการอื่นๆ จึงไม่แปลกใจที่ได้คำตอบว่าไม่มีข้อมูลเพียงพอ

ดังนั้นอย่าโยนความผิดให้เอไอเลยครับ บางครั้งก็เป็นความผิดที่คนละครับ อาจผิดพลาดทั้งภาครัฐและตัวเราเอง ถ้าสังคมโปร่งใส มีข้อมูลทุกอย่างถูกต้องมาตลอด เราเองเข้าระบบเปิดเผยข้อมูล ข้อมูลภาครัฐก็จะแม่นยำ ภาครัฐเองก็อาจต้องรวบรวมข้อมูลบ่อยๆอย่างต่อเนื่อง

เมื่อไม่มีข้อมูล สุดท้ายแล้วการตรวจสอบที่ถูกต้องก็ต้องเปลี่ยนจากระบบคอมพิวเตอร์มาเป็น manual ใช้คนเข้ามาตรวจสอบ สัมภาษณ์ ดูสถานที่จริง เหมือนเวลาธนาคารที่จะปล่อยสินเชื่อคนบางกลุ่มก็ต้องใช้วิธีนี้ แต่ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับรัฐบาลว่าจะต้องการช่วยเหลือคนที่เดือดร้อนจริงๆแค่ไหน สุดท้ายแล้วเราก็สามารถช่วยคนเดือดร้อนจริงที่ถูกปฏิเสธถ้าเปลี่ยนระบบเอไอตามที่เลือกมาใช้คนประเมินแทน

สุดท้ายหลังจากงานนี้ เมื่อเรามีรายได้ กลับเข้าทำงาน ทุกคนก็ต้องควรเข้าสู่ระบบที่ถูกต้อง ลงทะเบียนตามอาชีพจริง ชำระภาษีให้กับรัฐบาลให้ครบถ้วน ถ้าเราหวังว่าจะให้ประเทศช่วยเรา เราก็ต้องทำหน้าที่เป็นพลเมืองที่ดีของประเทศเช่นกัน อย่าเพียงแต่หวังให้ประเทศช่วยเรายามที่เราเดือดร้อน

ธนชาติ นุ่มนนท์

IMC Institute

thanachart Digital Transformation

วิกฤติ COVID-19 สู่การเรียนออนไลน์ กลายเป็นตัวเร่งให้มหาวิทยาลัยหลายแห่งต้องปิดตัวเร็วขึ้น

92647706_1688579801289353_3995388160258342912_n

ก่อนเกิดวิกฤติ COVID-19 เรามักจะพูดกันเสมอว่ามหาวิทยาลัยจะถูก Disrupt จากเทคโนโลยีดิจิทัล ซึ่งถ้าเราแปลคำว่า Disruption ง่ายๅก็อาจหมายถึงการหยุดชะงักหรือการถูกทำลายออกไป นอกจากนั้นก็มีผลมาจากการที่จำนวนนักเรียนที่ต้องการศึกษาต่อมีจำนวนลดลง ประกอบกับสถาบันการศึกษามีจำนวนมากเกินไปและหลายหลักสูตรไม่สอดคล้องกับความต้องการของภาคอุตสาหกรรมในปัจจุบัน

ในนปลายเดือนกุมภาพันธ์ปีนี้ หลายๆมหาวิทยาลัยได้เห็นตัวเลขของการรับนักศึกษาตามระบบ TCAS ทั้งสองรอบแล้ว ก็เริ่มมีความเป็นห่วงต่อจำนวนตัวเลขนักศึกษาที่สมัครและตอบรับเข้ามาที่ชัดเจนว่ามีจำนวนลดลงอย่างมาก ซึ่งมีผลกระทบในหลายๆด้าน อาทิเช่น

  • บางมหาวิทยาลัยหลายคณะหรือสาขาวิชามีผู้สมัครจำนวนน้อยกว่าปีก่อนๆมากจนไม่มั่นใจว่าจะมีจำนวนที่เหมาะสมกับการสอนไหม
  • คณะหลายคณะในมหาวิทยาลัยบางแห่งมีรายได้หลักมาจากเงินรายได้ และไม่ได้รับเงินอุดหนุนจากรัฐบาล ซึ่งก็อาจมีผลต่อเงินเดือนและค่าใช้จ่ายของบุคลากร

มหาวิทยาลัยหลายแห่งมีการประชุมกันเพื่อหาแนวทางอยู่รอดในระยะยาว มีการปรับหลักสูตร การเตรียมความพร้อมสู่ระบบออนไลน์ การสอนสำหรับผู้เรียนในวัยทำงาน แต่กระแสการเปลี่ยนแปลงหรือ Digital Transformation ในช่วงก่อน COVID-19 ยังไม่มีพลังพอ การขับเคลื่อนก็เป็นไปอย่างเชื่องช้า เพราะบุคลากรจำนวนหนึ่งยังอยู่ใน Comfort Zone และยังคิดว่าอีกนานหลายปีกว่า Digital disruption จะมาถึง

ทันทีที่มหาวิทยาลัยต้องปิดเพื่อป้องกันการระบาดของ COVID-19 และหลายแห่งเริ่มเปิดการเรียนการสอนแบบออนไลน์ หลายคนอาจคิดว่าเป็นเพียงการทดแทนการสอนในรูปแบบเดิมๆเพียงชั่วคราว แต่จริงๆแล้วถ้าคิดกันว่าวิกฤตินี้กำลังทำให้โลกเปลี่ยนไปอย่างมหาศาล และ COVID กำลังกลายเป็นตัวเร่งทำให้ทุกองค์กรต้องทำ Digital Transformation ภาคบังคับและกำลังทำให้โลกหลังยุคโควิด ซึ่งอาจเริ่มต้นตั้งแต่วันนี้แล้วเกิดการเปลี่ยนแปลงไปหลายๆอย่างอาทิเช่น

  • ออฟฟิศที่ทำงานจะไม่เหมือนเดิม
  • คนทำงานจะต้องมีทักษะและวิธีการทำงานที่เปลี่ยนไป
  • อาชีพบางอย่างอาจจะหายไป
  • การเรียนการสัมมนาจะมุ่งสู่ระบบออนไลน์มากขึ้น
  • ธุรกิจด้านเทคโนโลยีดิจิทัลและบริการด้านดิจิทัลจะเติบโตขึ้น
  • การใช้เทคโนโลยีเอไอจะแพร่หลายมากขึ้น

การเปลี่ยนแปลงนี้จะยิ่งมีผลกระทบอย่างมากถ้าวิกฤติ COVID-19 ลากยาวไปอีกหลายเดือน ยิ่งถ้าเรายังไม่สามารถหาวัคซีนมารักษาและเรื่อง Social distancing ยังมีความสำคัญ คนยังต้องใช้ชีวิตออนไลน์ การเรียนการสอนยังอยู่ในรูปออนไลน์ ทุกคนก็จะมีคามคุ้นเคยกับชีวิตออนไลน์และจะทำให้สุดท้ายแล้วมหาวิทยาลัยจะเปลี่ยนแปลงอย่างที่เราไม่เคยคิดมาก่อน  COVID-19 กำลังเป็นตัวเร่งทำให้มหาวิทยาลัยถูก Disrupt เและเราอาจเห็นหลายๆมหาวิทยาลัยหรือหลายสาขาจะต้องปิดตัวเร็วๆนี้

92109976_1689653821181951_7000020471630528512_n

หลังยุค COVID ออฟฟิศและรูปแบบการทำงานจะไม่เหมือนเดิม ความต้องการคนในการทำงานจะมีน้อยลง คนทำงานจะต้องมีทักษะเชิงดิจิทัล มีความสามารถเฉพาะบางด้าน อาชีพหลายอาชีพจะเปลี่ยนไป สิ่งสำคัญสุดคือสำหรับหลายๆบริษัทใบปริญญาของคนทำงานจะเริ่มไม่มีความหมาย แต่ต้องการคนทำงานได้จริง สามารถเข้าใจรูปแบบการทำงานแบบใหม่ จะเรียนจากที่ไหนก็ได้ และต้องพร้อมเรียนรู้ตลอดเวลาซึ่งอาจเป็นการเรียนก็อาจต้องเรียนออนไลน์

ผู้เรียนเองที่ต้องมาเรียนออนไลน์ในมหาวิทยาลัยก็จะเริ่มมีคำถามว่า ทำไมต้องมาเรียนออนไลน์กับมหาวิทยาลัยนี้ ในเมื่อโลกออนไลน์สามารถเรียนที่ไหนก็ได้ หลักสูตรไหนก็ได้ หรือเรียนกับผู้สอนคนไหนก็ได้ ในเมื่อสอนออนไลน์เหมือนกันลดการเดินทาง ผู้เรียนย่อมเลือกเรียนในสถาบันซึ่งสอนออนไลน์ได้ดีที่สุด และเผลอๆอาจเรียนหลายๆหลักสูตรพร้อมกัน ไม่จำเป็นต้องจบจากมหาวิทยาลัยแห่งเดียว ยิ่งผู้ประกอบการมีความต้องการคนทำงานที่มีทักษะจริงมีความรู้จริง ผู้เรียนก็ยิ่งต้องขวนขวายหาความรู้อย่างจริงจัง อาจต้องการประกาศนียบัตร (Certification) จากสถาบันขั้นนำมากกว่าการเรียนเพื่อเอาเกรดแบบเดิมๆ

สาขาที่จะอยู่รอดได้ก็คือสาขาที่ยังมีความต้องการสูงหรือสาขาที่สามารถรองรับการทำงานในอาชีพใหม่ๆหลังยุค COVID ได้ รวมถึงสาขาที่ไม่สามารถทำการเรียนการสอนออนไลน์ได้เนื่องจากมีวิชาปฎิบัติการ เช่นสาขาทางวิทยาศาสตร์  วิศวกรรมศาสตร์เกษตรศาสตร์​หรือด้านการแพทย์และสาธารณสุขที่ต้องการลงมือปฎิบัติจริง

ส่วนสาขาที่สามารถสอนออนไลน์ได้จะมีการแข่งขันสูง มหาวิทยาลัยจะแข่งขันแบบไร้พรมแดน ต้องสู้กับหลักสูตรออนไลน์ในมหาวิทยาลัยหรือสถาบันการศึกษาทั่วโลก มหาวิทยาลัยใดมีรูปแบบการสอนออนไลน์ได้ดีกว่า มีชื่อเสียงที่ดีกว่า มีผู้สอนที่มีความโดดเด่นย่อมจะได้เปรียบ

รายได้ของมหาวิทยาลัยก็จะน้อยลงเนื่องจากหลายหลักสูตรจะเป็นการสอนออนไลน์ ไม่สามารถจะเก็บค่าธรรมเนียมเท่าเดิมได้ รูปแบบการทำงานของบุคลากรในมหาวิทยาลัยจะไม่เป็นเช่นเดิม บุคลากรสายสนับสนุนจำนวนมากก็อาจมีภาระงานที่น้อยลงและต้องการทักษะดิจิทัลมากขึ้น อาจารย์ที่อยู่ในสาขาที่ต้องสอนออนไลน์แล้วไม่สามารถพัฒนารูปแบบการสอนหรือเพิ่มความรู้ใหม่ๆได้ก็อาจประสบปัญหาในการสอน

การเข้าสู่ยุค COVID ทำให้มหาวิทยาลัยจำเป็นต้องปรับตัวครั้งใหญ่ ในช่วงนี้มหาวิทยาลัยอาจต้องปรับตัวเองเข้าสู่การเป็นมหาวิทยาลัยดิจิทัล และอาจต้องพัฒนาการเรียนการสอนแบบบริษัท Start-up ด้วยรูปแบบการทำหลักสูตรหรือการสอนแบบ MVP (minimum viable product) กล่าวคือไม่จำเป็นจะต้องมีเทคโนโลยีหรือเนื้อหาหลักสูตรทุกอย่างที่สมบูรณ์ตั้งแต่ตอนเริ่มการสอนเลย แต่ปรับตัวไปเรื่อยๆทั้งเนื้อหาเทคโนโลยีที่ใช้ และรูปแบบการสอน อะไรที่ผิดพลาดก็ปรับเปลี่ยน  อะไรที่ดีก็ต้องทำต่อ ให้หลักการ Fail fast learn fast กล่าวคือหากผิดพลาดก็ให้เรียนรู้อย่างรวดเร็ว

ในระยะยาวมหาวิทยาลัยต้องคิดที่จะปรับเปลี่ยน ทำองค์กรให้เล็กลงให้มีความคล่องตัว ปรับกฎระเบียบ ต้องคิดทุกอย่างโดยใช้เทคโนโลยีดิจิทัลก่อน (Digital First) เว้นแต่ไม่สามารถใช้ดิจิทัลได้ค่อยกลับมาสู่รูปแบบเดิม

วันนี้ไม่ใช่วันแห่งการรอคอยว่าเมื่อไรรูปแบบเดิมจะกลับมา เพราะไม่น่าจะมีอีกแล้ว วันนี้คือวันแห่งการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ องค์กรต่างๆต้องคิดและวางแผนโดยทันที เราคงรอไม่ได้จึงต้องเริ่มหา Product และ Services ใหม่ๆเพื่อรองรับยุค Post-COVID ที่ได่เริ่มแล้ว

ผมเชื่อครับสหลายๆมหาวิทยาลัยคงปรับตัวไม่ได้ สุดท้ายก็จะเจอปัญหาเรื่องกระแสเงินสดจากการที่นักศึกษาน้อยลง มหาวิทยาลัยรัฐเองหลายแห่งก็จะถูกตัดงบประมาณไปใช้ในเรื่องที่จำเป็นมากกว่า งบประมาณที่มีจำกัดในอนาคตคงต้องใช้เพื่อให้เป็นการสร้างบุคลากรของชาติที่ตรงกับความต้องการของโลกที่เปลี่ยนไป สุดท้ายคงจะไม่แปลกใจละครับว่าวิกฤติ COVID-19 คงจะทำให้มหาวิทยาลัยหรือคณะหลายแห่งต้องปิดตัวเองไปในที่สุด ไม่เว้นแม้แต่มหาวิทยาลัยของรัฐ

ธนชาติ นุ่มนนท์

IMC Institute

 

thanachart Digital Transformation

สรุปการเสวนา “Planning for the Post-COVID era”

92647706_1688579801289353_3995388160258342912_n

เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 9 เมษายนที่ผ่านมา ทางสถาบันไอเอ็มซีร่วมกับบริษัท Optimus (Thailand) ได้จัดงานเสวนาออนไลน์หัวข้อเรื่อง “โลกหลังยุคโควิด (Post-COVID era) จะเปลี่ยนแปลงอย่างไร ต้องมีการวางแผนอย่างไร” โดยได้เชิญวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิมาหลายท่านคือ

  • คุณปฐม อินทโรดม : กรรมการ Creative Digital Economy, สภาหอการค้าแห่งประเทศไทย
  • คุณศุภชัย สัจไพบูลย์กิจ : ประธานบริษัท ออพติมุส (ประเทศไทย) จำกัด
  • คุณทินกร เหล่าเราวิโรจน์ : นายกสมาคมอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์ไทย (ATSI)
  • คุณกุลธิรัตน์ ภควัชร์ไกรเลิศ : ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท เทค อี-บิสิเนส เซ็นเตอร์

92240228_1690326267781373_6647085777509416960_n

และมีผมเข้าร่วมการเสวนาด้วยโดยทางสถาบันไอเอ็มซีได้ทำการบันทึกวิดีโอการเสวนาและเผยแพร่ทาง YouTube channel ของ IMC Institute ไว้ตาม Link นี้

ในการเสวนาผมได้เริ่มต้นให้เห็นภาพในอดีตตั้งแต่วิกฤติการระบาดของไข้หวัดสเปนปี 1918 วิกฤติเศรษฐกิจตกต่ำทั่วโลก (Great depression) ปี 1929 ซึ่งมีผลทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทั่วโลกจนมาถึงยุคสงครามโลกครั้งที่สองในปี 1939-1944 และเราก็เห็นได้ว่ามียุคก่อนและหลังสงคราม วิกฤติโควิดครั้งนี้เราอาจจะเจอทั้งด้านการระบาดของโลกและเศรษฐกิจตกต่ำ และการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีดิจิทัล จึงจะทำให้เราเห็นการเปลี่ยนแปลงของโลกครั้งสำคัญทั้งในยุคก่อนและหลังโควิด

คุณปฐม อินทโรดม บอกว่าเราคงต้องเรียนรู้ที่อยู่กับโรคระบาด แล้วต้องเอาเทคโนโลยีดิจิทัลมาทำการ Transform เป็นภาคบังคับ แต่น่าเสียดายที่ว่าระเบียบและกฎระเบียบข้อบังคบบางอย่างยังไม่ได้แก้ไข ทำให้ไม่สามารถไปดิจิทัลได้เต็มร้อย การประชุมออนไลน์เต็มร้อยอย่างถูกกฎหมายไม่ได้ เรายังต้องเซ็นเอกสารเป็นกระดาษอยู่ ตอนนี้เรามีการเปลี่ยนแปลงในสามกลุ่มแล้วคือ 1) กลุ่มธุรกิจที่เป็นFull digital ตอนนี้พร้อมและมีโอกาสที่โตเต็มที่ 2) กล่มธุรกิจที่เป็น Hybrid ที่เป็น Digital Product แต่การทำงานยังเป็น Physical วันนี้ต้องปรับตัว 3) กลุ่มธุรกิจที่เป็น Physical ทั้ง Product และ Process ก็คงต้องถึงเวลาที่จะต้องปรับตัวเองเป็นแบบ Direct to customer

คุณทินกร เหล่าเราวิโรจน์ ที่ได้ร่วมเสวนาได้เขียนสรุปการบรรยายใน Facebook ส่วนตัวไว้ดังนี้ สถานการณ์ Covid ว่าเราทุกคนต้องปรับตัวยังไง?

  • เริ่มต้นคือต้อง Think the Unthinkable คิดสิ่งที่คาดคิดไม่ถึงให้ได้ อย่ามัวแต่ไปหวังว่าจะกลับไปเหมือนเดิม เพราะ “สิ่งเดิม” จะไม่กลับมาอีกแล้ว
  • ถัดไปคือเราจะแบ่งชีวิตข้างหน้าออกเป็น 2 ยุค คือ ยุคโควิด และยุคหลังโควิด (ซึ่งยุคโควิดจะนาน 1-2 ปี ไม่ใช่สั้นๆแค่ 1-3 เดือน)
  • ในยุคโควิด สิ่งที่เราจะต้องเจอ คือ
    1. Fail ยอมรับเสียเถอะ กิจการจำนวนมากจะ “ไม่ได้ไปต่อ” ไม่ใช่เพราะเราไม่ดี ไม่เก่ง แต่เก่งแค่ไหนก็ไม่รอด เช่น คนในธุรกิจโรงแรม หรือคนขับแท็กซี่ คนเหล่านี้จำนวนมากจะไม่มีทางได้กลับมาทำอาชีพเดิม (อย่ารอนะครับ รีบเปลี่ยนอาชีพนะ)
    2. Fear พวกเราทุกคนจะอยู่กับความกลัว แต่จะมีพวกเราบางคนฉลาดพอที่จะรู้ว่า “โอกาส” ก็ยังคงมีในภาวะความกลัว อย่างที่จะเห็นว่า หน้ากาก, แอลกอฮอล์, ตัววัดอุณหภูมิ ขายดีเป็นเทน้ำเทท่า และเดี๋ยวจะได้เห็นอีกหลายๆอย่างตามมา เพื่อตอบโจทย์ “ความกลัว”
    3. Fun คนไทยยังไงก็หาความสนุกได้ตลอด “เจนค่ะๆ หนูมากับ… และมากับ…” หรือเกมส์ออนไลน์ก็จะมีผู้เล่นมากมายมหาศาล เพราะคนมีเวลาอยู่บ้าน และไม่รู้จะทำอะไร

คุณกุลธิรัตน์ ภควัชร์ไกรเลิศ ก็ได้เขียนสรุปการบรรยายใน Facebook ส่วนตัวไว้ว่า

“เราต้องสู้ให้รอด จะปรับเปลี่ยน พลิกแพลง หมุน กระโดด เหาะ ล้ม ตีลังกา เอาให้รอด ผ่านพ้นไปให้ได้ปีนี้ อย่าประมาท เหมือนที่เราประมาทมาแล้วว่า โรคระบาด จะไม่อยู่ใน -แผนบริหารความเสี่ยง- ของธุรกิจเรา”
————————————————
1.) จงอยู่กับมันและ Move on with “Your value” โดยการ “Hack โอกาสออกมา มันหายาก แต่ก็จงแงะมันให้เจอ
.
ต้องกลับมาดูว่าธุรกิจเราในระหว่างไปต่อไม่ได้นี้ ให้ไปหาช่องทางธุรกิจเสริม พอเรื่องซา ค่อยกลับมาทำต่อ ซึ่งการหาช่องทางธุรกิจเสริม ต่อยอดนั้น ต้อง X-ray ตัวเราก่อนว่าเรามีดีอะไร ทีมงานมี value add-on ร่วมกันอย่างไร จับทิศทางให้ได้ และคุณจะรอดไปด้วยกัน เช่น มีบริษัทขาย Gadgets IT online มองหาลู่ทางขายเครื่องสำอางค์ออนไลน์ เพราะตัวเองมี Core value ด้าน sourcing + e-Commerce + logistics & supply chain หรือ บริษัทขายน้ำหอม ก็มาทำเจลแอลกอฮอล์ล้างมือขาย แต่อย่าขายเบ็ดตกปลาตอนนี้ เพราะคนอยู่บ้าน ไม่ออกไปตกปลา จงขายในสิ่งที่ Demands มีด้วย เป็นต้น
.
2.) Go “Online” ในทุกๆธุรกิจ ทุกๆธุรกิจต้องมีคน “Digital Skill”
.
สกิลนี้ไม่ใช่สกิลใหม่อะไร แต่ใหม่มากกับ Graduate students ตอนนี้ เพราะมีไม่กี่สถาบัน/มหาวิทยาลัยที่ผลิต ซึ่งเป็นสกิลที่ผู้ประกอบการ และบริษัทองค์กรน่าจะอยากได้มากที่สุด ขอแนะนำให้ทุกคนที่ว่างตอนนี้ หาเรื่องนี้มาศึกษา เข้าใจศัพท์ Digital 101 เข้าใจ e-Commerce ลงมือซื้อ Ads ออนไลน์ “Up skill” ตัวเอง เพื่อให้เป็นที่ต้องการของตลาดแรงงานปัจจุบัน จะคิดว่าแค่ที่มีอยู่ก็เพียงพอแล้วเหมือนเดิมไม่ได้ เพราะการมี Digital skill ติดตัวนี้สามารถไปประยุกต์ได้กับทุกสิ่ง ไม่ว่าจะเป็น การสร้าง Start-up ของตัวเอง ไปจนถึงการเป็น Management trainee หรือไต่เต้าขึ้นไปเป็นผู้จัดการ ผู้บริหารของหลายๆองค์กรได้เร็วกว่าคนที่ไม่มีสกิลนี้ค่ะ
หากสนใจติดปีกสกิล Digital แนะนำให้อ่านรายละเอียดโครงการ The Digital Work ที่ TeC ทำ Cultivation Program นี้อยู่ >> https://www.tec.work/thedigitalwork
.
3.) e-Lean business concept กลับมาฮิตอีกครั้ง
.
Lean คือการกำจัดอะไรที่ waste ในธุรกิจ พูดให้เห็นภาพง่ายๆคือการลดความอ้วน ตุ๊ต๊ะ เปลืองงบประมาณ ค่าใช้จ่ายของธุรกิจนั่นเอง หลักการ Six Sigma แม้ว่าเรียนได้ Green belt มา จะบอกว่าได้ใช้มากๆก็งานนี้ค่ะ ซึ่งประเด็นคือเราจะไม่ใช่การ Lean แบบโรงงาน หรืออุตสาหกรรม แต่เราจะ Lean แบบ e-Lean คือลดความอ้วนด้วยการ Go Online, Go Digital, Go Result-oriented (Tracking results)
.
เช่น เราต้องทำงานผ่าน Collaboration tool เช่น Teamwork, Facebook Workplace, Dingtalk, Ansana และอีกมากมาย จะเริ่มเห็นแล้วว่าใครเก่ง ใครขี้เกียจ ใครขยัน ใครอู้ Report Tasks มันฟ้องได้หมด อีกทั้งหลังจากยุคหลัง COVID-19 ตำแหน่งที่เราจะมองว่าไม่จำเป็นคือ Office Admin เราเอาหน้าที่การสั่งซื้อสินค้านี้ไปให้ Jobs function อื่นทำก็ได้ เช่น เลขา/HR/IT support หรืออื่นๆ เป็นต้น การมีคน 1 คน ที่ทำ Function เดียวเดิมๆ และไม่ Multi-tasking แบบออนไลน์สไตล์ ผู้ประกอบการหรือบริษัทฯ จะเริ่มตระหนักและตัดคนเหล่านี้ออกไป โดยเฉพาะคนที่ Not-perform นี่คือในมุมการจัดการคน แต่ในมุมของค่าใช้จ่าย Fixed cost ท่านอาจารย์ธนชาติแห่ง IMC ได้สะท้อนให้เห็นว่าอย่างออฟฟิศใหญ่ๆ ห้องทำงานดีๆ ห้องประชุมให้น่าเชื่อถือ ก็จะมีความสำคัญน้อยลง ถ้าต้องต่อสัญญาค่าเช่าในอนาคต หลายๆบริษัทมีคิดแน่ๆว่าจะลดไซส์ขนาดพื้นที่ออฟฟิศอย่างไรดี และเอาเงินตรงนั้นไปลงทุนอย่างอื่นให้เกิดกำไรหมุนเวียนแทน เป็นต้น
.
4.) Direct to Consumers (D2C) จงวิ่งเข้าหาลูกค้าในโลกดิจิทัลแบบบู๊ให้เจ๋งเหมือนวิ่งขายงานออฟไลน์
.
คุณพี่ปฐม Pathom Indarodom ย้ำเลยว่าสินค้าเกษตรไทยนี่แหละ ที่จะ D2C ได้อย่างโดดเด่นที่สุดตอนนี้ เช่น การขายมะม่วงและขายทุเรียนออนไลน์ ไม่ต้องไปผ่านห้างร้าน และตอนนี้หากเกษตรกรทำผิดทำถูก ผู้บริโภคออนไลน์ก็จะให้อภัย เพราะเข้าใจว่าอยู่ในช่วง “Learning-curved” คือการเรียนรู้การขายออนไลน์ ซึ่งเป็นสกิลที่อาจจะไม่ถนัด ผู้บริโภคพร้อมจะให้โอกาส อีกทั้งหากผู้บริโภคหรือคุณลูกค้าผู้น่ารักติดใจก็จะเป็นขาประจำกันไปเลยยังได้
.
5.) ช่วงข้าวยากหมากแพง ยุคใจเขาใจเรา ก็ต้องอย่าลืม CSR แบบออนไลน์สไตล์ด้วย ใครมีเหลือ แบ่ง ใครพอมีช่วยเสริม แบรนด์ต่างๆที่”ยิ่งให้ ก็จะยิ่งได้”ในช่วงนี้ ตลอดจนผู้บริโภคหลงรัก เป็นช่วงตีบวก เพื่อนั่งเข้าไปในหัวใจคน
.
ยกตัวอย่าง อย่าง Airasia ไปรับคนไทยฟรีจากอู่ฮั่นกลับไทย ออกในทุกสื่อ จะไม่เลิฟแบรนด์นี้ได้อย่างไร แม้ว่าตอนนี้จะบินไม่ได้ หุ้นจะตก แต่การจัดแคมเปญให้คนซื้อตั๋วล่วงหน้าก็มีอยู่ มั่นใจได้เลยว่าคนจะแห่กลับมาซื้อตั๋วตอนสถานการณ์บินได้ทั่วโลก อย่างตัว TeC เองตอนจีนเดือดร้อนหนักๆเป็นประเทศแรก เราก็ร่วมกับ สมาคมดิจิทัลไทย (Thai Digital Trade Association) และเพื่อนๆพันธมิตรบริจาคเงินส่งไปที่สหพันธ์การกุศลอู่ฮั่นเพื่อบริหารจัดการ COVID-19 และในช่วงที่ประเทศไทยเองเข้าสู่วิกฤติ ยอดผู้ป่วยพุ่ง เราก็ร่วมกับ Business Today จัดโครงการ Help for Hope “Masks for Med” เปิดรับบริจาคเงิน โดยเงินทั้ง 100% ไม่หักค่าใช้จ่ายใดๆ) เพื่อนำไปมอบให้กับมูลนิธิธรรมาภิบาลทางการแพทย์ ในสังกัดแพทยสภา เพื่อซื้อหน้ากากให้หมอ พยาบาล และบุคลากรทางการแพทย์เป็นต้น เราไม่หวังอะไรมาก หวังให้โรคระบาดนี้จงหายไปโอมเพี้ยงค่ะ อย่าง CP และอีกหลากหลายแบรนด์ที่มีกำลังก็ออกมาช่วยคนละไม้ละมือกันอย่างมากมาย
Screenshot 2020-04-11 10.55.46
คุณศุภชัย สัจไพบูลย์กิจ เริ่มต้นด้วยคำนิยามคำว่า Post-COVID จะเริ่มเมื่อไร แล้วบอกว่ามันเริ่มวันนี้เลย จบโควิดได้วันนี้  ถึงเวลาที่จะต้องอยู่กับมันไปตลอดแล้วต้องปรับตัว เพราะโรคนี้คงกับเราคงอยู่อีกนาน หลานเรื่องจะเป็น New normal  เช่น Social distancing ทุกอย่างก็จะเปลี่ยนไป เราคงต้องปรับตัวจากการอยู่จาก Fear Zone ไปสู่ Learning Zone และ Growth Zone และวิกฤตินี้ทำให้เราเข้าสู่ Digital Economy เต็มตัว
สุดท้ายผมเองก็แชร์ให้เห็นในเรื่องการเปลี่ยนแปลงต่างๆตามบทความ โลกหลังยุคโควิด (Post-COVID era) จะเปลี่ยนแปลงอย่างไร
สำหรับ Slides การบรรยายงานนี้สามารถเข้าไปดูได้ที่ >> https://tinyurl.com/st22h2e
ธนชาติ นุ่มนนท์
IMC Institute
thanachart Articles, IT Industry & Policy

วิกฤติโควิด-19: อย่าตกอยู่ใน Fear Zone แต่ควรก้าวเข้าสู่ Learning Zone และ Growth Zone

91982025_1687796244701042_140202412739657728_n (1)

ผมเห็นรูปนี้ที่แชร์กันมาซึ่งตั้งคำถามว่าเราจะเลือกอยู่ในกลุ่มใดในสถานการณ์โควิด-19 ครั้งนี้ ผมเชื่อว่าคนจำนวนหนึ่งเลือกที่จะอยู่ในกลุ่ม Fear Zone อยู่ด้วยความกลัว กล่าวคือตื่นตระหนักในเรื่องต่างๆไปหมด ค้นหาข้อมูลต่างๆเกี่ยวกับการระบาดและเชื้อโรค COVID-19 ติดตามข่าวสารต่างๆโดยเฉพาะจากสังคมโซเชียลปราศจากการกรองข้อมูลและเห็นข่าวก็รีบไปแชร์ กักตุนสินค้าอาหาร มองหาคนที่จะตำหนิด่าว่าทั้งรัฐบาลหรือทุกภาคส่วนว่าไม่สามารถจะแก้ปัญหาได้

91839973_10215761889511472_7893494138736214016_o

กลุ่มที่สองคือพวก Learning Zone คือกลุ่มคนที่จะเรียนรู้ที่จะอยู่กับมัน เลิกที่จะบริโภคข่าวสารที่ทำให้เกิดอาการจิตตก ให้กำลังใจกับคนทำงานและยอมรับสถานการณ์ที่อาจทำให้ชีวิตอยากลำบากขึ้น ไม่ใช้ชีวิตให้ว่างเปล่ารวมถึงมองหาโอกาสใหม่ๆในการทำงาน

กลุ่มที่สามคือพวก Growth Zone คือกลุ่มคนที่เห็นอกเห็นใจและพร้อมที่จะช่วยผู้อื่นจากทักษะที่ตัวเองมีอยู่ ใช้ชีวิตในวันนี้โดยมีภาพอนาคตข้างหน้าที่ชัดเจน ไม่ได้อยู่รอคอยความหวังแค่วันนี้ให้หมดไปแต่มองโลกในแง่บวก ถามตัวเองเสมอว่าจะทำให้วันนี้ให้เป็นอย่างไรเพื่อวันข้างหน้า สุดท้ายมองทุกอย่างด้วยความหวังและมีความคิดสร้างสรรและผมที่จะเผชิญปัญหาต่างๆด้วยความท้าทาย

แม้วิกฤติโควิดนี้จะกระทบต่อสถาบันไอเอ็มซีอย่างมากจากการที่เราต้องงดงานอบรมและสัมมนาแทบทั้งหมด แต่ผมบอกกับน้องๆทุกคนว่า จากวิกฤตินี่ละครับคือจุดที่ทำให้เราต้องเปลี่ยน เราเคยคิดว่าจะต้องปรับองค์กรในหลายๆเรื่องเพื่อที่ไปสู่บริการดิจิทัลเต็มรูปแบบ วิกฤตินี้คือตัวเร่งที่ทำให้เราต้องไปโดยทันทีเรายังมีโอกาสเรามีหวัง วางแผนไปข้างหน้า ทำวันนี้ให้ดีที่สุด ใช้เวลาในวันนี้ให้มีค่า แต่โลกได้เปลี่ยนไปแล้ว วันนี้เป็นการสอนบทเรียนให้ทุกคนเข้มแข็งและอยู่กับมันครับ

เราปรับองค์กรหลายๆอย่างเน้นโดยตอนนี้ไปงานโปรเจ็ค Big Data ที่เราทำให้องค์กรต่างๆมากขึ้น เน้นโครงการวิจัยการตลาดไอที รวมถึงปรับทักษะน้องๆให้มีความสามารถทางด้านการเรียนการสอนออนไลน์มากขึ้น เราปรับการอบรมและการสัมมนามาอยู่ในรูปออนไลน์สอนกันสด โดยเรียกว่า Interactive Online Training  หลายๆวิชา ผู้เข้าอบรมอยู่ที่ไหนก็ได้ เริ่มเปิดหลักสูตรออนไลน์ แต่ขณะเดียวกันเราก็ใช้โอกาสเหล่านี้จัด Free Webinar หลายๆครั้งเพื่อให้ผู้คนสามารถที่จะต่อสู้และปรับตัวกับวิกฤติครั้งนี้ด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล

สุดท้ายนี้ผมเชื่อครับว่าถ้าเราพยายามทำตัวอยู่ใน Growth Zone ทุกคนจะฝ่าฟันวิกฤตินี้แล้วเราจะโตขึ้นอย่างแข่งแกร่งขึ้นจากบทเรียนในวันนี้

ธนชาติ นุ่มมนท์

IMC Institute

92647706_1688579801289353_3995388160258342912_n91594059_1684015278412472_5480682666913169408_o

thanachart Digital Transformation, IT Industry & Policy, IT Trends

โลกหลังยุคโควิด (Post-COVID era) จะเปลี่ยนแปลงอย่างไร

91618641_1684893861657947_6150479015678312448_n

ในตอนที่แล้วผมเขียนไว้ว่า โลกยุคหลังโควิด (Post-COVID era) จะมีการเปลี่ยนแปลงอย่างมากมาย ดังนั้นธุรกิจและผู้คนในวันนี้จะคิดแบบเดิมไม่ได้แล้ว จะมาคิดเพียงว่า รอให้หลังสิ้นสุดการระบาดของโควิด-19 ก่อน แล้วค่อยว่ากัน จะคิดแค่ว่าวันนี้แค่ประคองทำธุรกิจและการทำงานแบบเดิมเอาตัวให้รอดก่อนคงไม่พอแล้ว หรือจะคิดเพียงว่าวันนี้การพักผ่อนไม่มีงานทำอยู่บ้านก็ดป็นการช่วยชาติแล้วก็อาจไม่ได้แล้ว เพราะถ้าวิกฤตินี้ลากยาวไปเราคงเห็นการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ ที่เราต้องเริ่มปรับตัวในวันนี้ี โดยถ้ามองในแง่ของการเปลี่ยนแปลงที่มีผลกระทบมาจากด้านเทคโนโลยีจะพอเห็นประเด็นที่สำคัญดังนี้

ออฟฟิศที่ทำงานจะไม่เหมือนเดิม

ในอดีตองค์กรต่างๆจะเน้นการทำงานแบบ Physical office ที่ทำงานมีพื้นที่ใหญ่โต ต้องเช่าตึก เช่าห้องทำงาน ห้องผู้บริหารกว้างขวาง ต้องมีสถานที่ให้ผู้คนมาติดต่อ แต่เมื่อเราเขาสู่ยุคโควิดจะเห็นได้ชัดว่า ที่ทำงานของทุกคนเปลี่ยนไปกลายเป็น Virtual office เราไม่ต้องการที่ทำงานใหญ่โต แต่ทุกคนทำงานจากที่ไหนก็ได้โดยเฉพาะจากที่บ้าน คนจะเข้ามาติดต่อออฟฟิศก็น้อยลง เราไม่ต้องการห้องประชุมแต่เราสามารถใช้ซอฟต์แวร์ในการประชุมออนไลน์เห็นหน้ากัน เราไม่จำเป็นจะต้องมีการใช้เอกสารมากมายแบบเดิม เราไม่สามารถที่จะส่งกระดาษกันได้ แต่ทุกอย่างต้องอยู่ในรูปแบบดิจิทัล  ซึ่งการทำงานในยุคโควิดจะทำให้ผู้คนเริ่มคุ้นเคยกับการทำงานในรูปแบบนี้

หลังจากยุคโควิดเราอาจเริ่มเห็นหน่วยงานต่างๆลดขนาดออฟฟิศลง ไม่จำเป็นต้องมีพื้นที่มากเท่าเดิม ผู้บริหารไม่จำเป็นจะต้องมีห้องทำงานใหญ่โต คนในที่ทำงานสามารถประชุมและติดต่อกับลูกค้าผ่านระบบออนไลน์ได้โดยง่าย การเดินทางก็จะน้อยลง พนักงานบริษัทก็จะมีเวลาในการทำงานมากขึ้น ค่าใช้จ่ายในการเช่าออฟฟิศ การเดินทางของพนักงาน การทำเอกสาร ก็จะเปลี่ยนเป็นค่าใช้จ่ายในการเช่าระบบซอฟต์แวร์ ระบบคลาวด์ต่างๆทั้งการเก็บข้อมูล เช่าระบบการประชุมออนไลน์ การจะจัดสัมมนาหรือจัดประชุมใหญ่ก็ไม่จำเป็นต้องไปเช่าห้องประชุมหรือโรงแรม แต่ก็สามารถจัดผ่านระบบออนไลน์

คนทำงานจะต้องมีทักษะและวิธีการทำงานที่เปลี่ยนไป

ในอดีตคนทำงานจะเน้นเลือกทำงานในหน่วยงานที่มีความมั่นคง และอาจทำงานให้หน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่งไปตลอดชีวิตของการทำงาน โลกของการทำงานหลังจากยุคโควิดจะกลายเป็นว่า ผู้คนจะทำงานจากที่ไหนก็ได้ เวลาไหนก็ได้ เพื่อนร่วมงานอาจจะอยู่ที่ใดก็ได้ในโลก และหน่วยงานอาจไม่ได้สนใจว่าเขาทำงานในลักษณะใดตราบใดที่ยังสามารถทำงานให้ได้ตามเป้าหมายที่วางไว้ องค์กรต่างๆก็อาจจะจ้างคนเป็นการชั่วคราวขึ้นอยู่กับความต้องการในช่วงนั้น

คนทำงานเองก็สามารถทำงานให้กับหลายองค์กรได้ในช่วงเวลาพร้อมกันตราบใดที่สามารถส่งงานให้กับผู้ว่าจ้างได้ตามเป้าหมาย โดยคนทำงานต้องมีทักษะในการด้านดิจิทัลที่ดี มีความสามารถในการทำงานออนไลน์ สามารถทำงานออนไลน์ร่วมกันกับผู้ร่วมงานได้ มีทักษะการค้นข้อมูล และการสื่อสารออนไลน์ที่ดี ตลอดจนมีความสามารถเฉพาะในบางด้าน แม้แต่การสัมภาษณ์เข้าทำงานในอนาคตก็อาจเปลี่ยนไปสู่รูปแบบการทำ Video conference  และไม่แน่ว่าต่อไปลูกจ้างกับนายจ้างบางบริษัทอาจไม่เคยเจอหน้ากันจริงๆเลยตลอดระยะเวลาที่ทำงานร่วมกัน

Screenshot 2020-04-05 15.29.38

(รูปภาพจาก https://allwork.space/)

อาชีพบางอย่างอาจจะหายไป

วิกฤติโควิดเป็นตัวเร่งทำให้เกิด Digital disruption ทำให้ผู้คนต้องหันมาใช้เทคโนโลยีดิจิทัลมากขึ้น ต้องสร้างระยะห่างทางสังคม (Social distancing) ทำให้ธุรกิจหลายอย่างที่ดำเนินอยู่ต้องหยุดชะงักในเวลานี้ ยิ่งสิ่งที่ไม่จำเป็นและสามารถทดแทนด้วยระบบดิจิทัลก็อาจส่งผลทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงไปอย่างสิ้นเชิงในยุคหลังโควิด ตัวอย่างเช่นธุรกิจเกี่ยวกับสื่อสิ่งพิมพ์ต่างๆ เช่นหนังสือพิมพ์ ซึ่งก็จะมีผลทำให้อาชีพบางอย่างที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจเหล่านี้ลดหายไปด้วยเช่น แผงขายหนังสือพิมพ์ คนส่งหนังสือพิมพ์

ยังมีอีกหลายๆอาชีพที่อาจส่งผลกระทบ เช่นธุรกิจจากการท่องเที่ยวที่คนชะลอการเดินทาง และเมื่อพ้นวิกฤติคนก็อาจจะคุ้นเคยกับการจองตั๋วหรือที่พักเอง อาชีพไกด์ เอเจนท์บางด้านก็อาจจะลดลงไป งานด้านเอกสารก็เช่นกัน งานถ่ายเอกสาร งานพิมพ์เอกสารต่างๆก็จะลดลงไป โดยเฉพาะอาชีพใดก็ตามที่ให้คนต้องมาเจอกันสัมผัสกันก็อาจหายไป ซึ่งก็ไม่แน่ว่าจะรวมถึงอาชีพของคนขายล็อตเตอรี่ไหมถ้าเกิดระบบล็อตเตอรี่ออนไลน์ขึ้นมาเนื่องด้วยผู้คนไม่อยากจับกระดาษ ตลอดจนอาชีพบริการอีกหลายๆอย่างที่อาจสูญหายไป

การเรียนการสัมมนาจะมุ่งสู่ระบบออนไลน์มากขึ้น

ภาคการศึกษาจะเป็นหนึ่งในธุรกิจที่ถูก Disrupt ไปมากที่สุดจากวิกฤติของโควิด ผู้คนจะคุ้นเคยกับการเรียนการสอนออนไลน์ การเรียนอาจไม่จำเป็นจะต้องพึ่งสถานศึกษาหรือผู้สอนแบบเดิมๆ แต่สามารถจะเรียนกับใครก็ได้ ที่ไหนก็ได้ ตราบใดที่ผู้เรียนมีความรู้จริงๆ การวัดผลก็อาจเปลี่ยนแปลงไปจะเป็นการสอบออนไลน์ที่อาจต้องเน้นวิธีวัดผลอย่างต่อเนื่องที่ไม่ใช่เพียงแค่ข้อสอบปรนัยแบบง่ายๆเพียงแค่ครั้งหรือสองครั้ง และเมื่อวิธีการทำงานในอนาคตเปลี่ยนไป องค์กรต่างๆก็อาจไม่คาดหวังในปริญญาบัตรจากผู้สมัครเข้าทำงานในรูปแบบเดิมๆ แต่อาจสนใจที่จะแสวงหาคนทำงานที่มีสามารถจริงเข้ามาทำงานเป็นครั้งคราวโดยคนนั้นอาจเรียนผ่านระบบออนไลน์จากที่ไหนก็ได้ ที่องค์กรมีความมั่นใจ

แม้แต่การจัดสัมมนาหรือการจัดงานต่างๆที่เคยต้องหาสถานที่ใหญ่โตในการจัด ต้องมีพิธีเปิดปิดก็อาจเปลี่ยนมาสู่การจัดออนไลน์ มีการทำ Webinar แทนและผู้คนสามารถร่วมงานได้หลายพันคน รวมถึงอาจมีการใช้เทคโนโลยีอย่าง AR/VR เข้ามาช่วยในการสัมมนาและการเรียนการสอนมากขึ้น คนทำงานเองก็สามารถที่จะเพิ่มทักษะตัวเองได้ตลอดเวลาผ่านการเรียนระบบออนไลน์

ระบบการชำระเงินออนไลน์จะกลายเป็น New normal

ที่ผ่านมาแม้จะมีความพยายามผลักดันให้มีการใช้ระบบการชำระเงินออนไลน์ในรูปแบบทั้ง PromtPay, Mobile banking, Internet banking หรือ Mobile payment แต่การใช้งานก็ยังอยู่ในวงจำกัดกันแค่คนบางกลุ่มหรือคนรุ่นใหม่ แต่การเกิดวิกฤติโควิดครั้งนี้ ทำให้ผู้คนเริ่มคุ้นเคยกับการทำธุรกรรมการเงินออนไลน์มากขึ้น ส่วนหนึ่งก็เป็นเพราะไม่อยากที่จะสัมผัสเงินสด ยิ่งมีการให้คนจำนวนมากมาลงทะเบียบรับเงินเยียวยาและจ่ายเงินผ่านระบบ PromptPay ของภาครัฐ ก็ยิ่งจะทำให้การทำธุรกรรมชำระเงินออนไลน์กลายเป็น New normalในสังคมไทย

ธุรกิจด้านเทคโนโลยีดิจิทัลและบริการด้านดิจิทัลจะเติบโตขึ้น

วิกฤติโควิดทำให้ผู้คนไม่อยากออกจากบ้าน ผู้คนหันมาใช้บริการออนไลน์มากขึ้นทั้งในด้าน Food delivery, Online shopping หรือ Content streaming ซึ่งผู้คนก็จะคุ้นเคยกับการใช้งานบริการต่างๆเหล่านี้มากขึ้น ซึ่งก็จะมีผลทำให้คนที่ประกอบอาชีพทางด้านนี้มีโอกาสที่ดีขึ้น รวมถึงพนักงานที่เกี่ยวข้องเช่น พนักงานส่งสินค้า คนทำระบบไอที คนทำ Content

นอกจากนี้จะมีความต้องการใช้เทคโนโลยีไอทีมากขึ้น ทั้งในเรื่องของอุปกรณ์ ระบบเครือข่าย รวมถึงการใช้เทคโนโลยีอย่าง 5G ซึ่งก็จะทำให้ธุรกิจทางด้านนี้มีการเจริญเติบโตขึ้นในอนาคต

การใช้เทคโนโลยีเอไอจะมีความแพร่หลายมากขึ้น

วิกฤติโควิดทำให้ผู้คนในอนาคตตระหนักเรื่องการป้องกันการแพร่ระบาด และ Social distancing ซึ่งจะทำให้มีการใช้ระบบเอไอเข้ามามากขึ้น ทั้งในการทำ Big data เพื่อคาดการณ์การแพร่ระบาด การติดตามการเดินทางของผู้คน การใช้ระบบ Facial recognition เพื่อลดการสัมผัส ทั้งในเรื่องของการเข้าสถานที่ต่างๆ หรือเพื่อการทำธุรกรรมต่างๆ ตลอดจนใช้ในการใช้เอไอเพื่อตัดสินใจการทำงานหลายด้านๆเช่น ด้าน HR หรือการมาใช้ในงาน Workflow ต่างๆเช่นระบบ RPA (Robot Process Automation) ทั้งนี้เนื่องจากรูปแบบออฟฟิศการทำงานไม่เหมือนเดิม จึงทำให้ต้องมีระบบออโตเมชั่นต่างๆมาช่วยในการทำงาน ค่าใช้จ่ายในการบริหารออฟฟิศในรูปแบบเดิมๆก็จะถูกย้ายโอนสู่การลงทุนเทคโนโลยีมากขึ้น

ผู้คนจะยอมเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลมากขึ้น

วิกฤติโควิด-19 ทำให้ผู้คนจำเป็นต้องเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลของตัวเองมากขึ้นเพื่อความปลอดภัยต่อสุขภาพ ซึ่งเราจะเห็นว่าในประเทศจีนมีระบบการติดตามข้อมูลการเดินทางและข้อมูลส่วนบุคคลของประชากรจำนวนมากได้อย่างถูกต้องทำให้สามารถควบคุมการระบาดของโรคได้เป็นอย่างดี แม้ในหลายประเทศรวมถึงประเทศไทยจะพยายามเน้นการใช้บังคับกฎหมายข้อมูลส่วนบุคคล แต่ด้วยวิกฤติของโรคระบาดทั้งในปัจจุบันและในอนาคตก็อาจจำเป็นที่จะต้องได้ข้อมูลของประชาชนเข้ามาในแก้ปัญหาเรื่องสุขภาพของคนส่วนใหญ่ จึงอาจทำให้แนวคิดเดิมๆในด้านนี้ต้องเปลี่ยนไป

จากที่กล่าวมาทังหมดนี้จะเห็นได้ว่า วันนี้แล้วถึงเวลาที่ทุกธุรกิจและผู้คนจะต้องเริืยนรู้และปรับตัวเข้าสู่ยุคโควิดและต้องเข้าใจว่าเมื่อหลังจากนี้ไปโลกได้เปลี่ยนไปแล้ว

ธนชาติ นุ่มนนท์

IMC Institute

บทความอื่นๆที่เกี่ยวข้อง

  1. สุดท้ายเราจะเห็นคำว่าโลก ‘ยุคก่อนโควิด’ และ’ยุคหลังโควิด’
  2. โลกยุคหลังโควิด กับการเปลี่ยนแปลงที่ไม่อาจคาดการณ์ได้

 

 

thanachart Articles, Digital Transformation, IT Trends

โลกยุคหลังโควิด กับการเปลี่ยนแปลงที่ไม่อาจคาดการณ์ได้

91618641_1684893861657947_6150479015678312448_n

สัปดาห์ก่อนผมเขียนบทความว่าต่อไป โลกจะแบ่งเป็นยุคก่อนโควิด (Pre-COVID era) และยุคหลังโควิด (Post-COVID era) ลงในหนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ (อ่านบทความ สุดท้ายเราจะเห็นคำว่าโลก ‘ยุคก่อนโควิด’ และ’ยุคหลังโควิด’) เพราะคาดการณ์ว่าวิกฤติโควิดนี้จะอยู่กับเราเป็นเวลานาน ทำให้ต่อไปสังคม เศรษฐกิจ และการเมืองจะเปลี่ยนไปอย่างมาก

หลายคนอาจเคยดูหนังและสารคดีที่เล่าเรื่องชีวิตในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง โลกยุคก่อนสงครามเป็นแบบหนึ่ง แต่เมื่อก้าวเข้าสู่สงครามในระยะต้นผู้คนก็ยังคาดหวังว่าสงครามจะสิ้นสุดโดยเร็ว คาดหวังว่าเมื่อสงครามสิ้นสุดลงตัวเองจะกลับไปทำอะไร บางคนคาดหวังจะไปประกอบอาชีพบางอย่าง บางคนอยากไปแต่งงาน ไปใช้ชีวิตกับครอบครัว แต่สงครามโลกครั้งที่สองใช้เวลายาวนานถึงสี่ปี มีความสูญเสียจำนวนมากทั้งชีวิตผู้คนและบ้านเมือง เมื่อสิ้นสุดสงครามก็เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างมากมาย สังคมไม่เหมือนเดิม บางคนสูญเสียคนละครอบครัว ไม่มีบ้านจะอยู่ อาชีพการงานก็ไม่เป็นเช่นเดิม หลายประเทศเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครอง ชีวิตผู้คนก็เปลี่ยนไป

37342743_2344874038863830_2015538013534158848_o

ย้อนนึกไปถึงหนังเรื่อง Demolition man ที่ผมเคยดูเมื่อเกือบ 30 ปีก่อน ซึ่งเป็นหนังวิทยาศาสตร์แอคชั่น (Sci-fi action) ที่พระเอกของเรื่องที่นำแสดงโดย Sylvester Stallone ถูกจองจำแบบแช่แข็งและได้ออกมาใช้ชีวิตในปี 2032 ที่เขาพบว่าบ้านเมืองเปลี่ยนไปอย่างมาก ผู้คนที่อยู่อาศัยจะถูกตรวจสอบการใช้ชีวิตทุกอย่าง บ้านเมืองมีกล้อง CCTV ติดไปทั่ว ผู้คนไม่มีความเป็นส่วนตัว มีระบบการตรวจสอบเหมือนที่ประเทศจีนในปัจจุบัน ที่เจ้าหน้าที่ของรัฐสามารถตรวจสอบได้ตั้งแต่การเดินทาง และการสนทนา ทั้งนี้ก็เพื่อควบคุมพฤติกรรมของผู้คนในสังคม

ในหนังยังมีการกล่าวถึงการเกิดการแพร่ระบาดของเชื้อโรคครั้งใหญ่ก่อนปี 2032 ที่ทำให้การใช้ชีวิตผู้คนในปี 2032 เปลี่ยนไป ทุกคนจะไม่มีการสัมผัสกัน ไม่มีการจับมือกันแบบเดิม การทักทายด้วยการ shake hand จะไม่มีการสัมผัสมือกัน ผู้คนจำนวนมากจะสวมถุงมือ ไม่มีการกอดจูบหรือมีเพศสัมัพนธ์กัน การแต่งกายก็เป็นไปอย่างเรียบง่ายคล้ายๆกันไปหมด ที่น่าสนใจก็คือสังคมในหนังจะไม่มีการใช้จ่ายเงินสดทุกอย่างจ่ายผ่านระบบดิจิทัลที่มีการฝั่งชิบในร่างกาย และอุปกรณ์หลายๆอย่างในหนังก็จะเป็นการสั่งงานด้วยเสียง รวมถึงมีรถยนต์ไร้คนขับที่สั่งงานด้วยเสียง แม้หนังจะสร้างเมื่อปี 1993 แต่ก็สามารถคาดการณ์เทคโนโลยีดิจิทัลและเอไอในปัจจุบันได้หลายอย่างทั้งระบบ Voice control, Video call  และ Digtial payment

จากหนังเรื่องนั้นทำให้ผมไม่แน่ใจว่า ถ้าโรคระบาดนี้มีความรุนแรงและต่อเนื่องเป็นเวลานานสังคมจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างในหนังหรือไม่ และเช่นกันทำให้นึกถึงระยะต้นของสงครามโลกครั้งที่สองที่ทุกคนยังคิดว่าสงครามจะจบโดยเร็ว เหมือนตอนนี้ที่เป็นระยะเริ่มต้นของการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19  ที่ผู้คนยังมีความหวังในตอนต้นว่ามันจะจบโดยเร็ว ที่ตอนแรกเราคิดว่าเดือนหนึ่งน่าจะเสร็จ แต่ตอนนี้เราเริ่มคุยกันว่าถึงครึ่งปีนี้ บ้างก็เริ่มบอกแล้วว่าอาจข้ามไปถึงปีหน้า ซึ่งถ้ามันยาวนานขนาดนั้นมันก็คงเปลี่ยนแปลงสังคมของเราไปอย่างมาก

หลายๆคนตั้งคำถามว่าหลังโควิดแล้วเราจะเห็นอะไรที่เปลี่ยนไปบ้างโดยเฉพาะด้านธุรกิจแล้วจะต้องทำอย่างไร เจ้าของธุรกิจบางคนก็จะบอกว่าตอนนี้ยังไม่อยากคิดอะไร เอาธุรกิจตัวเองให้รอดในช่วงโควิดนี้ก่อนหลังจากนั้นแล้วค่อยว่ากัน จริงๆแล้วถ้าวิกฤตินี้ลากยาวนานเราอาจจะคิดอย่างนั้นไม่ได้ เราไม่สามารถที่จะคิดไปว่าวันนี้เราจะอยู่รอดอย่างไรในวิถีเดิม เพราวิถีชีวิตผู้คนจะเปลี่ยนไป วิธีการทำงานของผู้คนจะเปลี่ยนไป อาชีพบางอย่างหายสูญหายไป ธุรกิจบางอย่างอาจเปลี่ยนโฉมไปอย่างสิ้นเชิง ดังนั้นวันนี้เราคงต้องเริ่มคิดรูปแบบการทำงานและธุรกิจที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก ธุรกิจเราอาจไม่ใช่รูปแบบเดิมๆ ต้องเริ่มคิดโดยต้องมีการนำเทคโนโลยีดิจทัลเข้ามาช่วย ลูกค้าเราอาจเปลี่ยนพฤติกรรมไปทำให้สิ่งที่เคยมีความจำเป็นในวันนี้ก็อาจเริ่มไม่ใช่แล้ว

ซึ่งบทความตอนต่อไป ผมจะมาคาดการณ์ว่าน่าจะมีการเปลี่ยนแปลงอะไรบ้าง

ธนชาติ นุ่มนนท์

IMC institute

thanachart IT Trends

สุดท้ายเราจะเห็นคำว่าโลก ‘ยุคก่อนโควิด’ และ’ยุคหลังโควิด’

91530554_1681978211949512_6490173644180815872_n

ผมยอมรับสารภาพตรงๆ ครับว่าตอนเกิดสถานการณ์ไวรัสโควิดใหม่ๆ ในช่วงที่เริ่มแพร่ระบาดที่ประเทศจีน ผมคิดเพียงแค่ว่ามันก็คงคล้ายๆ กับตอนเกิดวิกฤติ “โรคซาร์ส” ที่เคยระบาดร้ายแรงเมื่อกว่า 20 ปีก่อน ซึ่งโรคมีความรุนแรง แต่สามารถแก้ไขไปได้ในเวลาไม่นาน และเป็นวิกฤติในบางประเทศเท่านั้น

สำหรับรอบนี้แม้จะมีผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์หลายๆ คนออกมาเตือนว่าจะรุนแรงกว่าครั้งใดๆ เปรียบเทียบได้เท่ากับการระบาดของไข้หวัดใหญ่สเปนเมื่อร้อยปีก่อน แต่ผมก็ยังคิดว่าสถานการณ์คงยุติได้โดยเร็ว แต่ในวันนี้มันรุนแรงกว่าที่คิดมาก ไม่ใช่แค่วิกฤติทางสุขภาพ แต่กลับลามไปถึงวิกฤติทางเศรษฐกิจของโลก และกำลังเป็นวิกฤติหนึ่งที่อาจเปลี่ยนแปลงโลกไปอย่างสิ้นเชิง

750x422_649825_1585319655 (1)

ยุคที่ผมเด็กๆ เรามักได้ยินคำว่า โลกยุคก่อนสงครามโลกครั้งที่สอง และโลกยุคหลังสงคราม ซึ่งมีบริบทด้านต่างๆ ที่เปลี่ยนแปลงไปทั้งการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม เช่นเดียวกับยุคก่อนและยุคหลังสงครามเย็น ที่เราเห็นกำแพงเบอร์ลินล่มสลายเมื่อปี 1989 ซึ่งเป็นสัญลักษณ์สิ้นสุดการต่อสู้ของค่ายทุนนิยมและคอมมิวนิสต์ และหมดยุคสงครามเย็นระหว่างค่ายยุโรปตะวันตกและยุโรปตะวันออก ที่มีการเปิดเสรีภาพทางพรมแดน การเดินทาง และลดการแข่งขันกันทางอาวุธยุทโธปกรณ์
ดังนั้นจากวิกฤติครั้งนี้ก่อให้เกิดผลกระทบมหาศาล ในอนาคตเราจึงอาจจะได้ยินคำว่า โลกยุคก่อนโควิด (Pre-COVID) และโลกหลังยุคโควิด (Post-COVID)

ผมได้คุยกับเพื่อนๆ ทั้งในและต่างประเทศหลายคน เริ่มเห็นฟ้องกันว่า หลังจากวิกฤตินี้สิ้นสุดลง เราจะเห็นการเปลี่ยนแปลงของโลกอย่างมหาศาล วิถีชีวิตของผู้คนจะเปลี่ยนไป ตั้งแต่เรื่องการทำงาน การใช้ชีวิตประจำวัน ธุรกิจและอุตสาหกรรมหลายๆอย่างจะเปลี่ยนไป แม้แต่มหาอำนาจของโลกก็อาจจะเปลี่ยนไป กระแสของโลกก็อาจจะเปลี่ยนทิศจากตะวันตกสู่ตะวันออกอย่างรวดเร็วขึ้น

วิกฤติครั้งนี้ไม่สามารถเทียบได้กับวิกฤติน้ำท่วมใหญ่ แต่มันอาจจะพอกับสงครามโลกครั้งที่สอง หรือสงครามเย็น ซึ่งผมเชื่อมั่นว่าประเทศไทยจะผ่านพ้นวิกฤตินี้ไปได้ แต่มันจะมีผลพวงทำให้ประชากรของโลกเปลี่ยนพฤติกรรมมหาศาล หากเปรียบกับการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีดิจิทัลก็เหมือนกับการที่มี iPhone เกิดขึ้น ทำให้คนสามารถใช้เทคโนโลยีไอทีได้ง่ายขึ้น ทำให้ผู้คนหันมาใช้อินเตอร์เน็ต ทำให้เกิดโซเชียลมีเดีย อันมีผลพวงให้พฤติกรรมคนเปลี่ยนไป อุตสาหกรรมเปลี่ยนไป แล้วมีผลทำให้เกิด Digital Disruption ในหลายอุตสาหกรรม

วิกฤติแพร่ระบาดไวรัสโควิด-19 ทำให้ธุรกิจส่วนใหญ่ไม่สามารถทำงานได้แบบเดิม พนักงานไม่สามารถออกไปทำงานได้ หลายคนต้องอยู่บ้าน แม้บางคนอยู่เฉยๆ ดูทีวีในบ้าน คือการช่วยชาติแล้ว แต่สุดท้ายเมื่อเราต้องอยู่ในบ้านนานๆ เราก็จำเป็นจะต้องหารายได้ เรายังต้องทำงาน และอาจจะต้องพี่งพาเทคโนโลยีดิจิทัลในการทำงาน ทั้งในการทำงานจากที่บ้าน (Work from home) รวมถึงการนำมาสร้างธุรกิจใหม่ๆ เพื่อความอยู่รอดจากรูปแบบเดิมๆ เพราะเชื่อว่าวิกฤติจะยาวนาน คงไม่ใช่แค่หนึ่งเดือน แต่อาจยาวนานข้ามไปเป็นปีก็เป็นได้ จึงจำเป็นจะต้องหาแนวทางในการทำธุรกิจใหม่ๆ ผ่านเทคโนโลยีดิจิทัล

การแพร่ระบาดของไวรัสทำให้เราต้องทำ Social distancing ผู้คนไม่สามารถออกมาพบปะสังสรรค์กันแบบเดิมได้ รูปแบบของการทานอาหารนอกบ้านก็เปลี่ยนไป หันมาใช้บริการสั่งอาหารผ่านฟู้ด ดิลิเวอรี่ นอกจากนี้ผู้คนกลัวการใช้กระดาษที่อาจเป็นพาหะนำเชื้อโรค รวมถึงการใช้เงินสด ทำให้เราใช้สื่อออนไลน์ ชำระเงินออนไลน์มากขึ้น แม้กระทั่งรูปแบบการเรียนออนไลน์ที่ต้องเกิดขึ้นด้วยความจำเป็นจากวิกฤตินี้

เราเคยคิดเสมอว่าประเทศไทยไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้นก็ไม่สามารถจะหยุดให้คนไทยซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาลที่ออกเดือนละสองงวดได้ ใครจะคิดว่าวิกฤติครั้งนี้ทำให้ต้องยกเลิกการออกฉลากกินแบ่งในเดือนเมษายน ส่วนหนึ่งนอกจากการขายที่ลำบากแลัวยังมีผลจากที่ผู้คนที่ไม่อยากใช้มือจับสลากกินแบ่งในรูปแบบที่เป็นกระดาษกันมากนัก ซึ่งไม่แน่ในอนาคตเราอาจเห็นสลากออนไลน์ก็เป็นได้

เทคโนโลยีดิจิทัลหลายอย่างมีมานานแล้วแต่คนอาจไม่ได้ใช้กันอย่างจริงจัง แต่วิกฤติครั้งนี้เป็นการบังคับให้คนต้องหันมาใช้เทคโนโลยีดิจิทัลอย่างจริงจัง สุดท้ายแล้วผู้คนจะคุ้นเคยกับการใช้ชีวิตรูปแบบใหม่ ตั้งแต่การทำงานจากที่บ้าน การใช้เทคโนโลยีดิจิทัลต่างๆ การประชุมออนไลน์ การลงเวลาทำงานออนไลน์ การเรียนหนังสือทางไกล การสั่งอาหารออนไลน์ การชำระเงินออนไลน์ การอ่านหนังสือพิมพ์ออนไลน์ และอีกสารพัดเรื่อง

ผู้คนก็อาจจะคุ้นเคยกับสังคมแบบใหม่ที่อยู่กันลำพังติดต่อกันผ่านสื่อออนไลน์ อาจเห็นธุรกิจใหม่ๆ ผ่านระบบออนไลน์ เห็นอาชีพจำนวนมากที่เปลี่ยนไป สุดท้ายงานบางอย่าง อาจจะกลายเป็นอดีตแลัวเราจะบอกว่านั้นคือสิ่งที่เคยมีเคยใช้ในยุคก่อนโควิด-19 ใช่ครับโลกกำลังเปลี่ยนไปแล้ว

ธนชาติ นุ่มมนท์

IMC Institute

หมายเหตุ บทความนี้ตีพิมพ์ในคอลัมน์ Think Beyond ของหนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ